Powell’ın ikilemi, gaz pazarlıkları ve Ortadoğu gölgesi
ABD’den gelen son enflasyon verileri, Fed Başkanı Jerome Powell’ı kritik bir tercih noktasına sürükledi. Tüketici fiyatları (TÜFE) beklentiler dahilinde gelirken, üretici fiyatlarında (ÜFE) görülen sert artış, enflasyonun önümüzdeki aylarda yeniden tırmanabileceğinin güçlü bir işareti oldu. İşin bir diğer yüzü ise istihdamın giderek zayıflaması. Yani bir yanda kırılgan iş gücü piyasası, diğer yanda yeniden canlanan fiyat baskısı…
Şirketler şimdilik tarifelerin maliyetini kendi bilançolarında eritiyor. Kâr marjları azalıyor, fakat fiyatlara yansıtmıyorlar. Eğer bu eğilim sürerse bilançolarda küçülen kâr rakamlarıyla karşılaşacağız. Eğer maliyetler fiyatlara aktarılırsa, bu defa enflasyon tarafında yeni bir dalga göreceğiz. İki ucu keskin bıçak… İşte Powell, Jackson Hole’da bu ikilemin ortasında konuşacak.
Fed kolay çözümsüz bir sınavda
Geçen yıl Temmuz 2024’de işsizlik %4,2’ye çıkmış, TÜFE %2,9’a gerilemişti. Powell, bu tabloya faiz indirimi mesajıyla yanıt vermişti. Bu yıl şartlar neredeyse aynı: işsizlik yine %4,2, manşet enflasyon ise %2,7. Ancak tabloyu bozan nokta ÜFE. Geçen yıl manşet %2,6 iken bu yıl %3,5, çekirdek ÜFE ise %2,3’ten %3,7 ile belirgin bir yükseliş sergiliyor. İstihdam rakamlarında da üç aylık ortalamalarda belirgin bir düşüş görülmekte. Powell bu kez güvercin olursa artan maliyet baskısına rağmen işsizliği öncelediği, şahin olursa zayıflayan istihdamı görmezden geldiği eleştirilerini alacak. Kısacası Fed, kolay çözümsüz bir sınavda.
Dünyanın diğer ucunda ise farklı bir diplomasi trafiği yaşanıyor. Cuma günü gerçekleşen Putin-Trump zirvesi sonrasında, ABD Başkanı Trump’ın Ukrayna lideri Zelenskiy ile görüşmesinde gözler. Bu gelişme sonrasında doğal gaz fiyatları 2025’in en düşük seviyesine geriledi. Piyasa, barış ihtimalini fiyatlıyor. Fakat barışın gerçekçiliği tartışmalı. Putin, savaşta elde ettiği toprakları bırakmak istemiyor. Ayrıca Ukrayna’nın NATO dışında kalmasını garanti altına almak istiyor.
Zelenskiy’nin böyle bir anlaşmayı kabul etmesi, ancak ABD’nin güçlü bir güvence vermesi ya da desteğini çekme tehdidinde bulunmasıyla mümkün olabilir. NATO üyesi olmadan 5’inci madde kapsamına alınması planlanyor. Bu noktada Avrupa liderlerinin de masada olması, sürecin çok taraflı bir pazarlık olacağını gösteriyor. Eğer uzlaşma sağlanırsa enerji riskleri azalacak, gaz fiyatları daha da düşecek. Bu Türkiye için de enflasyon ve cari açık açısından ciddi bir rahatlama demek. Ancak başarısızlık halinde, enerji fiyatlarında yeni bir artış dalgası kaçınılmaz olur.
Ankara’dan denge siyaseti
Ortadoğu’da ise tansiyon yükseliyor. İran lideri Ali Hamaney’in danışmanı Safevi, İsrail ile her an yeni bir savaş çıkabileceğini açıkladı. Bu tür söylemler, sadece bölgesel güvenlik risklerini değil, aynı zamanda petrol fiyatlarını da yukarı iter. Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler için bu, doğrudan enflasyon ve dış denge üzerinde baskı demek. Bölgesel istikrarsızlık, yatırımcıların risk algısını da bozarak sermaye girişlerini sınırlayabilir.
Türkiye açısından tüm bu gelişmeler üç kanaldan yakından izlenmeli:
-Para politikası: Fed’in güvercinleşmesi kısa vadeli sermaye girişlerini artırabilir, TL ve borsa rahatlar. Ancak enflasyonun yeniden hızlanmasıyla Fed’in şahinleşme ihtimali yılsonuna doğru baskı yaratabilir.
-Enerji fiyatları: Avrupa’da olası barış senaryosu, Türkiye’nin ithalat faturasını hafifletir. Tersi durumda ise enflasyon yeniden yükselişe geçebilir.
-Jeopolitik riskler: İran-İsrail hattında çıkabilecek bir savaş, enerji maliyetlerini artırmakla kalmaz; Türkiye’nin bulunduğu coğrafyanın risk primini de yükseltir.
Sonuçta Ankara’nın önündeki tablo, küresel dalgalanmaların gölgesinde dikkatli bir denge siyaseti gerektiriyor. Enerji maliyetlerini hedge eden adımların güçlendirilmesi, finansal tampon mekanizmaların hazırlanması ve sermaye hareketlerindeki oynaklığa karşı proaktif önlemler şart. Çünkü Washington’da Powell’ın ağzından çıkacak cümleler, Brüksel’de imzalanacak olası bir anlaşma ya da Tahran’dan gelecek tek bir açıklama, Borsa İstanbul’da da yankı bulması beklenmeli.
