Stok beyanında bulunan mükelleflere iyi haber

Stok beyanı, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince işletme kayıtlarının düzeltilerek fiili duruma uygun hale getirilmesidir.

Stok beyanının 3 Temmuz 2023 tarihine kadar yapılacağı ve tahakkuk edecek verginin de aynı süre içinde ödeneceği hüküm altına alınmıştır. Bu düzenleme ile bir yandan işletme kayıtları fiili duruma uygun hale getirilirken, diğer yandan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları tutarı şirket ortaklarına vergisiz bir şekilde dağıtılmaktadır.

Karşılık hesaplarının ortaklara vergisiz dağıtımına, enflasyon düzeltmesi engel olabilir gibi görünmekle birlikte 2022 tarihinde yayımlanmış olan Enflasyon düzeltmesine ilişkin Taslak Tebliğin revize edilerek 18 Ekim Çarşamba günü yeniden yayımlanmasıyla birlikte soru işaretleri giderilmiş oldu. Bu kapsamda enflasyon düzeltmesinin beyan edilen emtia için ayrılan karşılık hesabına etkisini ele almaya çalışacağız.

Stok beyanı ve karşılık hesabı

Stok beyanında bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için ayrı (525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılıklar Hesabı); makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı (526 Demirbaş, Makine ve Teçhizat Özel Karşılıklar Hesabı) olmak üzere pasifte karşılık hesabı açarlar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez.

Bunun anlamı, beyan edilen emtianın değeri kadar tutarın, şirket ortaklarına vergisiz bir şekilde dağıtılmasıdır. Böylelikle stok beyanı için ayrılan karşılığı ortağına dağıtım yapan şirket yüzde 10 kâr dağıtım stopajından, ortak açısından ise bu dağıtım kâr payı sayılmadığı için gelir vergisi yükünden kurtulmuş olacaktır.

Enflasyon düzeltmesinin karşılık hesabına etkisi

Enflasyon düzeltmesi, bilançoların enflasyonist etkilerden arındırılarak faaliyet sonuçlarının raporlanmasını sağlayan bir işlemdir. Bilançolarda yer alan parasal olmayan değerlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması ve finansal tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanabilir.

Düzeltmenin uygulanacağı bilanço ise 31.12.2023 tarihli bilançodur. Enflasyon düzeltmesine ilişkin 2022 tarihli Taslak Tebliğde, Öz Sermaye kalemlerinden bazılarının bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alacağı, bazı kalemlerin ise düzeltilmiş bilançoda gösterilmeyeceği şeklinde açıklama yapılmıştır.

Tebliğe göre işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları düzeltilmiş bilançoda gösterilmez ve bu hesapların bakiyesi geçmiş yıl kar veya zararı hesabına aktarılır. Stok beyan hesapların, enflasyon düzeltmesi sonucu oluşacak bilançoda yer almayacak olması, 2023 yılı sonuna kadar bu fonları ortaklara dağıtmayan mükelleflerin bu haklarının kaybolacağı endişesi oluşturmaktaydı.

18 Ekim Çarşamba günü yayımlanan enflasyon düzeltmesine ilişkin Taslak Tebliğde ise işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesaplarının bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alacağı açıklaması stok beyanında bulunan mükelleflerin endişelerini gidermiştir. Böylelikle, 2023 yılı sonuna kadar bu fonları ortaklara dağıtmayan mükelleflerin bu hakları kaybolmayacak, bu fonlar bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alacak ve devam eden yıllarda da bu fonlar vergisiz bir şekilde ortaklara dağıtılabilecektir.