Türkiye nüfusu 85,7 milyon

Türkiye’nin toplam nüfusu 2024 yılında 292 bin 567 kişi artarak 85 milyon 664 bin 944 oldu. Büyük depremlerin yaşandığı 2023’te binde 1,1’le ülke tarihinin en düşük düzeyine inen nüfus artış hızı 2024’te yüzde 3,4’e yükselerek, ikinci en düşük yıllık artışını kaydetti.

Baş­ka deyişle azalma çizgisine yaklaşan nüfus dipten döndü. Başta İstanbul olmak üzere kentsel nüfus artarken kırsal nüfus azaldı, yabancı nüfusta da azalma yaşandı. Nüfusun yaş orta­laması biraz daha yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ile belirlenen nüfus verile­rinin 2024 sonuçlarını açıkladı. Buna göre 2024 sonu itibarıyla toplam nü­fusun yüzde 50,02 oranındaki 42 mil­yon 853 bin 110’unu erkekler, yüzde 49,98 oranındaki 42 milyon 811 bin 834’ünü kadınlar oluşturdu.

Önceki yıla göre erkek nüfus binde 2,8 ora­nında 119 bin 39, kadın nüfus binde 4,1 oranında 173 bin 528 kişi arttı. İl ve ilçe merkezlerinde yaşayan nüfus binde 7,7 oranında 607 bin 966 kişi artarak 80 milyon 7 bin 258’e yükse­lirken; belde ve köylerden yaşayanlar binde 52,8 (yüzde 5,28) oranında 315 bin 399 kişi azalarak 5 milyon 657 bin 686’ya geriledi. 2023 yılında yüzde 93 olan il ve ilçe merkezlerinde yaşayan­ların oranı, 2024’te yüzde 93,4’e yük­seldi. Başka deyişle belde ve köylerde yaşayanların oranı yüzde 7’den yüzde 6,6’ya geriledi.

Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfus da önceki yıla göre 89 bin 996 kişi azalarak 1 milyon 480 bin 547 kişiye düştü. Yabancıların yüzde 48,3’ünü erkek, yüzde 51,7’sini kadın­lar oluşturdu.

Nüfusun yüzde 50,4’ü on ilde

2024 sonu itibarıyla Türkiye nü­fusunun 15 milyon 701 bin 602 kişi ile yüzde 18,3’ü büyük deprem teh­didi altındaki İstanbul’da yaşıyor. İs­tanbul’un nüfusu, geçen yıl binde 2,9 oranında 45 bin 678 kişi arttı. Nüfus büyüklüğünde İstanbul’u, 5 milyon 864 bin 49 kişi ile Ankara, 4 milyon 493 bin 242 kişi ile İzmir, 3 milyon 238 bin 618 kişi ile Bursa ve 2 milyon 722 bin 103 kişi ile Antalya izliyor. Daha sonra 2 milyon 330 bin 24 ki­şi ile Konya, 2 milyon 280 bin 484’le Adana, 2 milyon 237 bin 745’le Şanlı­urfa, 2 milyon 193 bin 363’le Gazian­tep, 2 milyon 130 bin 6 kişi ile Kocaeli geliyor. İlk on ilin toplam nüfusu 43 milyon 191 bin 236 kişi ile ülke nüfu­sunun yüzde 50,4’ünü oluşturuyor.

Söz konusu on ilin toplam nüfusu önceki yıla göre yüzde 6,3 artarken, diğer 71 ilin toplam nüfusundaki artış yüzde 0,5’te kaldı. En az nüfusa sahip iller ise 83 bin 676 kişi il Bayburt, 86 bin 612 kişi ile Tunceli, 91 bin 354 ki­şi ile Ardahan, 142 bin 617 kişi ile Gü­müşhane ve 156 bin 739 kişi ile Kilis.

40 ilin nüfusu azaldı

Deprem yılı 2023’te 10 ilin nüfu­sunda azalma yaşanırken, bu sayı il­ler arası göçün hızlanmasının da et­kisiyle 2024’te 40’a ulaştı. Geçen yıl nüfusu oransal bazda en fazla azalan iller yüzde 3,99’la Gümüşhane, yüz­de 3,15’le Siirt, yüzde 3,03’le Tunceli, yüzde 2,76 ile Bayburt, yüzde 2,69’la Çankırı oldu. Ağrı yüzde 2,24, Kars yüzde 2,17, Sivas yüzde 2,06, Muş yüzde 1,9, Hakkâri yüzde 1,89’la en hızlı nüfus azalışı yaşayan ilk on il arasında yer aldı.

Geçen yıl nüfus artış hızı en yük­sek il yüzde 1,72 ile Tekirdağ olur­ken, büyük depremlerdeki can kaybı ve göçler dolayısıyla önceki yıl nüfus kaybı yaşayan 5 depremzede il ile çok göç alan 4 il artış hızında ilk onda yer aldı. Yıllık artışta Tekirdağ’ı yüzde 1,57 oranı ile Kahramanmaraş, yüz­de 1,42 ile Muğla, yüzde 1,35’le Ga­ziantep, yüzde 1,29’la Kocaeli, yüzde 1,15’le Sakarya, yüzde 1,14’le Hatay, yüzde 1,13’le Batman, yüzde 1,07 ile Şanlıurfa ve yüzde 1,05 artışla Malat­ya izledi.

Türkiye yaşlanıyor

Türkiye nüfusu geçen yıl biraz daha yaşlandı. Yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan yaşı gösteren ve aynı zamanda nüfusun yaş yapısının yorumlanmasında kullanılan önemli bir gösterge olan “ortanca yaş”, 2023’teki 34 düzeyinden geçen yıl 34,4’e yükseldi. Cinsiyete göre incelendiğinde, ortanca yaşın erkeklerde 33,2’den 33,7’ye, kadınlarda ise 34,7’den 35,2’ye yükseldiği görüldü.

Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısında meydana gelen değişimi gösteren nüfus piramitlerine göre 2007 ve 2024 yılları karşılaştırıldığında, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak, yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın giderek yükseldiği belirlendi. 2007’de 28,3 olan ortanca yaş, ilk kez 2014 yılında 30’u aşmıştı.

İller içinde ise Sinop’un 43,4 ile en yüksek ortanca yaş değerine sahip il olduğu görüldü. Sinop’u, 42,9’luk ortanca yaşla Giresun ve Kastamonu izledi. En düşük ortanca yaşa sahip ilin ise 21,4’le Şanlıurfa olduğu belirlendi. Bu ili, 23’le Şırnak ve 24,5’le Ağrı ve Siirt izledi. Cinsiyete göre ortanca yaşta da hem erkekler hem kadınlarda Sinop en yüksek, Şanlıurfa en düşük ortanca yaşaya sahip iller oldu. Sinop’ta erkeklerde 42,5, kadınlarda 44,3 olan ortanca yaş, Şanlıurfa’da erkeklerde 21, kadınlarda 21,9 düzeyinde.

Km²’ye İstanbul’da 2 bin 934, Tunceli’de 11 kişi düşüyor

Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan "1 kilometrekareye düşen kişi sayısı", 2024 itibarıyla Türkiye genelinde 111 kişi oldu. İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 934 kişi ile nüfus yoğunluğu en yüksek il olurken, onu 623 kişi ile Kocaeli ve 390 kişi ile en küçük yüz ölçümüne sahip il olan Yalova izledi. Nüfus yoğunluğu en az olan il ise kilometrekareye düşen 11 kişi ile Tunceli oldu. 19 kişi ile Ardahan ve 21 kişi ile Erzincan ve Gümüşhane nüfus yoğunluğu en düşük illerin başında yer aldı. Diğer yandan yüz ölçümü büyüklüğünde ilk sırada yer alan Konya’nın nüfus yoğunluğu ise 59 olarak gerçekleşti.

Çalışma çağındaki nüfusun oranı arttı

Çalışma çağı olarak ta­nımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun, 2007’de yüzde 66,5 olan, 2023’te yüzde 68,3’e yük­selen oranı, artmaya de­vam ederek 2024’te yüz­de 68,4’e ulaştı. Diğer yandan çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun önceki yıl yüzde 21,4 olan oranı yüzde 20,9’a gerile­di. Çocuk yaş grubunun nüfustaki oranı 2007’de yüzde 26,4 düzeyinde bu­lunuyordu. 2007’de yüz­de 7,1 olan, 2023’te yüzde 10,2’ye yükselen 65 ve da­ha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise biraz daha arta­rak yüzde 10,6’ya çıktı.

Çalışma çağındaki bi­rey başına düşen çocuk ve yaşlı sayısını göste­ren toplam yaş bağımlı­lık oranı, 2023 yılındaki yüzde 46,3 düzeyinden 2024’te yüzde 46,1’e düş­tü. Çalışma çağındaki bi­rey başına düşen çocuk sayısını ifade eden çocuk bağımlılık oranı da yüzde 31,4’ten yüzde 30,6’ya ge­rilerken, çalışma çağın­daki birey başına düşen yaşlı birey sayısını ölçen yaşlı bağımlılık oranı ise yüzde15’ten yüzde15,5’e yükseldi. Buna göre Tür­kiye’de 2024 itibarıyla ça­lışma çağındaki her 100 kişi 30,6 çocuğa ve 15,5 yaşlıya bakıyor.