Yastık altı altın stokundaki artış yavaşladı
Türkiye’de büyük kısmı yastık altında olan, önemli miktarda altın yatırımı olduğu bilinmektedir. Bunun boyutu ile ilgili yayınlanan resmi bir veri bulunmamakla birlikte, dış ticaret ve yurtiçi üretim verilerini kullanarak tahmini bir rakama ulaşılabilmektedir.
Bunun için TÜİK’in aylık bazda yayınladığı ve dolar bazındaki altın ithalat/ihracat (işlenmiş ve işlenmemiş) rakamları ile aylık ortalama altın fiyatlarını kullanarak ton bazında altın verilerini hesaplamaktayız. Buradan hesapladığımız net altın ithalat miktarına da aylık bazda yayınlanan yurtiçi altın üretimini ekledik.
Bu şekilde, 1984 yılından itibaren yaptığımız hesaplamaya göre yurtiçindeki toplam altın stoku Ağustos itibariyle 4,210 ton (456 milyar dolar) düzeyindedir. Bu tarihin öncesinde de yurtiçinde belli bir miktar altın stoku olduğunu da düşünürsek, gerçek tutar muhtemelen bunun biraz daha üzerindedir.
2022 yılında 257 ton olan altın stokundaki artış, 2023 yılında 361 tona yükselmiştir. Sonrasında, TL faizdeki artışın etkisi ile ters dolarizasyon eğilimi güçlenmiş ve altın yatırımlarına ilgi azalmıştır. Bu doğrultuda, altın stokundaki artış 2024 yılında 176 tona gerilemiştir. Ağustos ayı itibariyle son 1 yıllık dönemdeki artış ise 171 ton olmuştur.
Yastık altı altın stokunun hesaplanması
Hesapladığımız bu altın stokunun tamamı kayıt dışı değildir. O dönemde uygulanan ekonomi politikalarının da etkisi ile 2019 yılından sonra bankalardaki değerli maden hesaplarının belirgin yükselişe geçtiği ve Şubat 2021’de 667 tona ulaştığı hesaplanmaktadır. Sonrasında bu hesaplar düşüşe geçmiştir ve 2024 sonunda 496 ton seviyesine gerilemiştir. Bu sene ise ılımlı bir artış eğilimi gözlenmektedir ve bu hesaplar Ağustos sonunda 524 ton seviyesine çıkmıştır. Kur korumalı mevduat hesaplarının kapanması ile bu hesaplardaki altına endeksli yatırımların mevduata kayması ile buradaki artış önümüzdeki aylarda da devam edebilir.
Altın stokunun bir kısmı da kamunun sahipliğindedir. TCMB’nin kendi sahipliğindeki döviz rezervi geçen sene 15 ton gerileyerek 512 ton olmuştur. Buna karşın, Hazine’nin altın rezervi 11 ton artışla 61 tona çıkmıştır. Böylece kamunun sahipliğindeki toplam altın rezervi 2024 yılında 4 tonluk sınırlı düşüşle 573 tona gerilemiştir. Bu senenin ilk 8 ayında ise TCMB sahipliğindeki altın 30 ton artarken, Hazine sahipliğindeki 16 ton gerilemiş, böylece kamunun altın rezervi 14 ton artışla 587 ton olmuştur.
Kamu ve bankalar sahipliğinde bulunan altın rezervi dışında kalan kısmın, kayıt dışı altın stokunu yansıttığını düşünüyoruz. Bu doğrultuda, yastık altı altın stokunun geçen sene 143 ton artışla 3,049 tona yükseldikten sonra, bu senenin ilk 8 ayında 51 ton daha artışla 3,100 ton olduğunu hesaplıyoruz. Bu da, son altın fiyatları ile yaklaşık 363 milyar dolarlık bir yastık altı yatırıma işaret etmektedir.
Artış ton ile sınırlı kaldı
Son aylarda ise yastık altı altına yatırımların kayış hızının belirgin olarak yavaşladığı gözlenmektedir. Bu durum, TL yatırımların faiz cazibesinin yanında, altın fiyatlarının ulaştığı yüksek seviyeler etkili olmuş olabilir. Bu doğrultuda, yıllık yastık altı altın yatırımlarındaki yıllık artış hızı 100 ton civarına gerilemekle birlikte, bu yılın ilk 8 ayındaki ortalama aylık artış 6 ton ile sınırlı kalmıştır. Önümüzdeki dönemde, KKM altın mevduatının kapanması ve faizlerin gerilemesi ile burada artış olup olmayacağının yakından takip edilmesi gerekecektir.
Not: Ağustos ayı altın ithalat ve ihracat verileri, Ticaret Bakanlığı’nın öncü dış ticaret verilerinden alınmıştır. Aydan aya büyük dalgalanma göstermeyen yurtiçi üretim verisi en son Temmuz için açıklanmıştır ve Ağustos değeri son 3 ayın ortalaması olarak varsayılmıştır. TCMB için son açıklanan 29 Ağustos tarihli bilanço verileri kullanılmıştır. Resmi veriler açıklandığında revize edilecektir.
