Yatırımcı olmak kolay değil

Bir ülkenin kalkınma­sı için yatırım orta­mının iyileştirilmesi, ku­ralların olabildiğince objektif çalışması ve ya­tırımla ilgili başvuruların daha önceden belirlenen sürede sonuçlandırılma­sı son derece kıymetlidir.

Ülkeler değerlendirdik­leri öncelikli alanlar için özel kolaylıklar sağlayıp o alanlardaki yatırımları kendilerine çekmeye ça­lışır. Bu noktada bizim ül­kemizde de hem öteden beri yapılagelen hem de halen mevcut olan yatı­rım teşvik sistemi hiç de azımsanmayacak önemli düzenlemeleri ve kolay­lıkları içermektedir.

Yenilenebilir enerji yatırımları

Ülkenin cari açığını azaltıcı, doğayı daha az bozan, başka bir deyimle çevreyi kirleten fosil ya­kıtlara göre çevre koru­mayı önceleyen yenile­nebilir enerji yatırımları birçok ülkede özel teşvik gören yatırım konuları arasındadır. Bu alandaki yatırımlarda dahi izin sü­reçlerinin ortalama iki yıl civarında tamamlana­biliyor olması, farklı ku­rumlardan izin gerektiren durumlarda bazen tekrar tekrar kurumlar arası gi­dip gelmeler ve eşgüdüm gayretleri bu yatırımların öngörülen zamana göre daha geç devreye girebil­mesine neden olmaktadır.

Bu alandaki yatırımlarda gerek Enerji ve Tabi Kay­naklar Bakanlığı ve gerek­se ilgisine göre Çevre ve Şehircilik ve İklim Deği­şikliği Bakanlığı veya Ta­rım ve Orman Bakanlığı kendi alanlarında olabil­diğince olumlu yaklaşma­larına rağmen bu süreç­ler yine de bir hayli zaman alıyordu. Aşağıda bahse­deceğim yasa teklifi ile bu konudaki sıkıntıların önemli ölçüde azaltılma­sının sağlanması beklen­mektedir. Bu düzenleme ile elbette her konu tam olarak çözümlenemeyebi­lir. Ancak kalan detay ko­nular ikincil mevzuatlar ile çözüme kavuşturula­bilir.

Yatırım süreçleri iyileştirilecek

Son zamanlarda yeni­lenebilir alanlardaki yatı­rımların hızlandırılması konusundaki dile getirilen hususlar dikkate alına­rak yeni bir Kanun Tekli­fi TBMM’ne sevk edilmek üzere. Kanun Teklifi özel­likle yenilenebilir ener­ji yatırımlarında yatırım ortamını ciddi ölçüde iyi­leştirecek düzenlemeleri içermektedir. İçeriğin ay­rıntılarını yasalaşma sü­recinde bir başka yazıda dile getirmek üzere, temel yaklaşımda ne sağlandı­ğından bahsedelim.

Yatırıma başlanılabil­mesi için birçok kurum­dan izinler alınması ge­rekmektedir. Bu düzen­leme ile olabildiğince izinlerin tek bir merkez­den yürütülmesi, İlgili ku­ruma gidilmesi gereken durumlarda ise kurumla­rın izne ilişkin görüşleri­nin verilmesinin belli ma­kul sürelere bağlanması, kamulaştırma gereken du­rumlarda acele kamulaş­tırma kararları ile sürecin hızlandırılması son dere­ce kıymetli ve yatırım or­tamının iyileşmesine kat­kı sağlayıcı düzenleme olacaktır. Mülkiyet hakla­rı korunmak kaydıyla ka­mulaştırma bedel tespit süreçlerinin sona ermesi beklenmeksizin acele ka­mulaştırma süreçlerinin tamamlanması ile yapı ruhsatlarının temin edile­bilmesi ve inşai faaliyetle­re başlanabilmesi yenile­nebilir dönüşüme hız ka­tacak bir adım olacaktır.

Değerlendirme

Yenilenebilir kaynak­lardan enerji üretimi her geçen gün önemini daha da artırmaktadır. Zaman zaman yenilenebilir ener­ji yatırımlarının artma­sının enerji arzı artıraca­ğından enerji fiyatlarında azalmaya neden olacağı ve bu yatırımların yatırımcı­lar bakımından cazibesi­nin azalacağı yönünde gö­rüşler olsa da, sanayi, tek­noloji ve özellikle yapay zeka kullanımı enerji ih­tiyacını artırmaya devam edeceğinden bu beklene­nin kısa kürede olması olasılığını azaltmaktadır. Yenilenebilir enerji kay­naklarından yapılan yatı­rımlar ve depolamalı sis­temlerin devreye girmesi enerji kullanımına bağlı fiyat dalgalanmalarını re­güle edecektir, böylece ya­tırımcı daha öngörülebilir bir maliyet yapısına kavu­şacaktır.

Yenilenebilir kaynak­lardan kendi enerjileri­ni karşılamak üzere sana­yi kuruluşlarına sağlanan imkanların zaman içeri­sinde iletim ve dağıtım şe­bekelerine yatırımı azaltı­cı etki sağlaması beklenir. Üretimin tüketim nokta­sına yakın yerde yapılma­sı şebeke yatırımlarına ih­tiyacı ve toplam maliyeti azaltacaktır. İletim ve da­ğıtım sistemi kapasitesi­ni daha fazla yenilenebilir enerji kaynağını devreye almak için geliştirmemiz elbette elzemdir. İletim ve dağıtım şebekesi iyileşti­rilmesi ve tevsi yatırım­ları yanında doğru yerde ve miktarda batarya yatı­rımları ile sistemin des­teklenmesinin ve esnek­liğinin artırılmasının da ne derece önemli olduğu en son İspanya ve Porte­kiz’de meydana gelen şe­beke kesintisi ile bir kez daha ortaya çıkmış oldu.

Ülkemizde yenilenebi­lir kaynaklardan enerji üretimi son yıllarda hız­lı bir şekilde artış göster­mekte özellikle rüzgâr ve güneş enerjisi kaynakla­rından yapılan yatırım­larla ülkenin enerji açı­ğının giderilmesi ve do­layısıyla de cari açığın azaltılmasında ciddi katkı sağlamaktadır. Bu neden­le bu alana verilen teşvik­ler doğru alana sağlanmış olur.

Sonuç olarak, Meclis gündemine gelen kamuo­yunda “Süper İzin” olarak bilinen kanun teklifinin yasalaşmasıyla yatırım­cıların bürokratik prose­dürlerle daha az meşgul edilmesi ve yatırımların daha hızlı hayata geçiril­mesi sağlanmış olacaktır.