Yıllık enflasyon yüzde 42,1  kira zammı yüzde 56,4

Türkiye İstatistik Kuru­mu (TÜİK) verilerinde tüketici fiyatları (TÜ­FE) bazında ocak ayı enflasyo­nu, özellikle konut, sağlık ve gı­da harcama gruplarındaki yük­sek artışların etkisiyle yüzde 5,03 oldu ve piyasa beklentile­rinin üzerinde gerçekleşti.

Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları Anketi’nde ocak için öngörülen enflasyon oran­larının ortalaması yüzde 4,07 olarak ölçülmüştü. Beklenti­ye göre gerçekleşen oran bu­nun yaklaşık 1 puan üzerinde geldi. Buna karşılık aylık bazda son dört yılın en düşük ocak ayı enflasyonu gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayındaki aylık ora­nın yüzde 6,70’le daha yüksek olmasının baz etkisiyle yıllık enflasyon düşüşünü sürdür­dü.

Aralıkta yüzde 44,38 olan yıllık oran, ocak sonunda yüz­de 42,12’ye kadar indi. On iki aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon da aralık sonunda­ki yüzde 58,51’lik düzeyinden ocakta yüzde 56,35’e gerile­di. Ancak söz konusu oran ge­çen yılın ocak ayındaki yüzde 54,72’lik oranın üzerinde ger­çekleşti. Şubatta kira artış ta­vanı olarak baz alınacak bu oran, yıllık enflasyonun 14,2 puan üzerinde oluştu.

Sekiz ayda 33,3 puanlık düşüş

Yıllık enflasyonda düşüş sü­reci ocakla birlikte sekiz aya ulaştı. Mayıs 2024’te yüzde 75,45’e kadar yükselmiş olan TÜFE bazında yıllık enflas­yon, sıkı para programı kapsa­mındaki tedbirlerin yanı sıra önceki aynı aylarının yılın baz etkisiyle izleyen dönemde ay­lar itibarıyla sürekli gerileye­rek eylülde yüzde 50’nin altına inmiş, devam eden düşüşlerle yılı yüzde 44,38’den kapamıştı.

Bu trend, bu yılın ocak ayında da devam etti. Mayıs 2024-Ocak 2025 arasındaki sekiz aylık dönemde yıllık enf­lasyonda toplam 33,3 puanlık düşüş yaşandı. Yıllık enflas­yonda geçen yılın ocak ayına göre azalış ise 22,74 puan oldu.

En hızlı artış sağlıkta, en çok katkı konuttan

TÜFE kapsamındaki ana harcama grupları içinde aylık bazda en yüksek artış yüzde 23,57 ile sağlıkta yaşandı. En­dekste yüzde 4,09’luk bir ağır­lığa sahip olan bu harcama gru­bundaki artışın aylık enflas­yona etkisi 0,96 puan olarak gerçekleşti. TÜFE’deki ağır­lığı yüzde 15,22 olan konut ise önceki aya göre yüzde 7,34’le sağlıktan sonra en yüksek fi­yat artışının yaşandığı harca­ma grubu oldu. Böylece konut harcama grubu, 1,02 puanla aylık ge­nel enflasyona en yüksek kat­kıyı verdi.

Endekste yüzde 24,97 ile en büyük ağırlığa sahip olan gı­da ve alkolsüz içecekler har­cama grubunda yaşanan yüz­de 3,86’lık artışın aylık enflas­yona etkisi de 0,96 puan olarak gerçekleşti.

Ocakta çeşitli mal ve hiz­metlerde yüzde 7,66, eğitimde yüzde 7,63, lokanta ve oteller­de yüzde 6,50, eğlence ve kül­türde yüzde 5,49, ev eşyasın­da yüzde 4,70, haberleşmede yüzde 2,14, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 1,02 oranında aylık artış, giyim ve ayakkabı­da ise yüzde 5,17 düşüş yaşan­dı. Aylık genel enflasyona ulaş­tırma 0,65, lokanta ve oteller 0,54, ev eşyası 0,36, pua­nı çeşitli mal ve hizmet­ler 0,34, eğitim yüzde 0,18, eğlence ve kültür 0,18, haberleşme 0,08, alkollü içe­cekler ve tütün 0,04 puan katkı yaparken, giyimdeki düşüş ge­nel oranı 0,37 puan aşağı çekti.

Eğitimde yıllık artış yüzde 100’e yaklaştı

Ocak sonu itibarıyla en yük­sek artış ise yüzde 99,93’le eğitimde yaşandı, ancak en­deksteki düşük ağırlığı dola­yasıyla bunun genel yıllık enf­lasyona katkısı 1,73 puan oldu. Yıllık artışla eğitimi yüzde 68,90’la konut, yüz­de 55,02 ile sağlık, yüzde 49,18’le lo­kanta ve oteller, yüz­de 41,76 ile gıda ve alkol­süz içecekler, yüzde 39,94’le çeşitli mal ve hizmet­ler, yüzde 35,53 ile ev eşyası, yüzde 34,10’la alkollü içecekler ve tütün izledi. Yıllık artış eğ­lence ve kültürde yüzde 33,05, haberleşmede yüzde 32,98, gi­yim ve ayakkabıda yüzde 27,53 ve ulaştırmada yüzde 23,14’le görece daha düşük gerçekleşti.

Endeksteki ağırlıkları ile orantılı olarak genel yıllık enf­lasyona en büyük katkı 10,29 puanla gıda ve 9,71 puanla ko­nuttan geldi. Yıllık enflasyo­nun yaklaşık yarısı, bu iki har­cama grubundan kaynaklan­dı. Yıllık orana katkıda bunları 4,17 puanla lokanta ve oteller, 4,02 puanla ulaştırma, 2,88 puanla ev eşyası, 2,35 puanla sağlık izledi.

Şubat kira artış tavanı yüzde 56,35

Konut ve işyeri kira sözleşmelerinde şubat ayında geçerli artış üst sınırı da belli oldu. TÜFE’de ocak sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre enflasyonun yüzde 56,35 olması nedeniyle, kira artışları bu oranı geçemeyecek. Konutlarda kira zam tavanını yüzde 25 olarak belirleyen yasal düzenlemenin geçen yıl temmuzda sona ermesi ile enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü. Söz konusu yasanın süresinin uzatılmayarak eski sisteme dönülmesi nedeniyle kira artışı üst sınırı, önceki ay sonu itibarıyla on iki aylık TÜFE enflasyonu kadar olmak üzere temmuzda yüzde 65,07, ağustosta yüzde 65,93, eylülde yüzde 64,91, ekimde yüzde 63,47, kasımda yüzde 62,02, aralık ayında yüzde 60,45 ve ocak ayında yüzde 58,51 olarak uygulanmıştı.

Enflasyon maaş zammının yarısını geri aldı

Ocak ayında gerçekleşen enflasyon ile bu yılın ilk yarısı için memur ve emeklilere verilen zamların önemli bölümü geri alınmış oldu. SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin aylıkları yılın ilk altı ayı için önceki altı ayın enflasyonu olan yüzde 15,75 oranında artırılmış, memur ve emeklilerine ise ilk yarıyıl için yüzde 6’lık toplu sözleşme zammının üzerine önceki altı ayın enflasyon farkı olarak yüzde 5,23 ilavesiyle toplamda yüzde 11,54 zam verilmişti.

Buna göre Aralık 2024 sonu düzeyi 100 kabul edildiğinde ocakta SSK ve BAĞ-KUR aylıkları 115,75’e, memur maaşı ve memur emekli aylığı 111,54’e yükselmişti. Ocakta gerçekleşen yüzde 5,03’lük enflasyonla indirgendiğinde birinci grupta bu değer reel olarak 109,93’e, ikinci grupta 105,93’e geriledi. Buna göre ocak enflasyonu SSK ve BAĞ-KUR aylıklarında altı aylık zammın 5,82 puanını, memur ve emeklilerinde 5,61 puanını geri almış oldu. Başka deyişle şubat itibarıyla alım gücü bazında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylığı 2024 sonu düzeyinin yüzde 9,93, memur maaşı ve memur emeklisi aylığı ise yüzde 5,93 üzerinde.

ÜFE’de yıllık artış yüzde 27,2

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise ocak ayında önceki aya göre yüzde 3,06, son bir yılda yüzde 27,20, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 39,50 artış gösterdi. Ocak ayında; sanayinin dört sektöründen madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 3,57, imalatta yüzde 3,25, su temininde yüzde 16,84 artış yaşanırken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,44 düşüş gerçekleşti.

Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 33,40, imalatta yüzde 27,60, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 18,20 ve su temininde yüzde 54,39 artış yaşandı. Aylık bazda ara mallarında yüzde 1,81, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 6,39, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 4,45, enerjide yüzde 2,27 ve sermaye mallarında yüzde 3,25 artış gerçekleşti. Son bir yıldaki artışlar ise ara mallarında yüzde 23,27, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 37,44, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 37,42, enerjide yüzde 18,05 ve sermaye mallarında yüzde 25,61 oldu

Çekirdek enflasyon yüzde 42,65

 Enflasyonda temel eğilimi gösteren “enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de (çekirdek enflasyon) aylık artış yüzde 5,53 oldu; aralık sonu itibarıyla yüzde 45,34 yıllık oran ocak sonunda yüzde 42,65’e geriledi. Bu bazda 12 aylık ortalamalara göre artış ise yüzde 59,83’ten yüzde 57,32’ye indi. Yıllık enflasyon; mevsimlik ürünler hariç TÜFE’de yüzde 42,22, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE yüzde 42,08, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 42,15, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 42,42, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE’de yüzde 40,58’e geriledi.