007 James Bond özel sektöre geçti

Londra başta olmak üzere dünyanın büyük kentlerinde kurulan özel casusluk şirketleri, çok uluslu şirketler ve teknoloji milyarderleri başta olmak üzere zenginlere paralı istihbarat hizmeti sağlıyor.

Belli başlı ülkelerin filmlere konu olan istihbarat teşkilatlarını hepimiz az çok biliriz: ABD’de CIA, İngiltere’de MI6 ve İsrail’de Mossad gibi… Ancak dünyada birçok sektör gibi istihbarat sektörü de artık özelleşmiş durumda: Londra başta olmak üzere dünyanın büyük kentlerinde açılan özel istihbarat şirketleri, emekli MI6 ve MI5 ajanları, dedektifler ve araştırmacı gazetecilerden oluşturdukları kadrolarla “özel casusluk hizmeti” satıyorlar. Müşterileri mi kim? Daha çok uluslararası şirketler ve teknoloji milyarderleri.

Siz de benim gibi James Bond filmlerinin ya da İngiliz casusluk kitapları yazarı John le Carre romanlarının hayranıysanız, bu yazı sizi yakından ilgilendiriyor demektir.

Devletlerin istihbarat teşkilatları olmasını normal karşılıyoruz, ancak bütçeleri adeta bir devlet bütçesine denk gelen uluslararası teknoloji milyarderlerinin ya da büyük şirketlerin istihbarat toplamak için ne yaptıklarını hiç düşünmüş müydünüz?

“Business intelligence” (İş istihbaratı) adı verilen hizmeti sunan birçok şirket zaten uzun yıllardır piyasada varlığını sürdürüyor. Bu şirketler, yurtdışında başka bir şirketle iş yapmak isteyen şirketler için, iş yapmak istedikleri kişi ya da kurumlarla ilgili istihbarat bilgisi topluyor.

Son yıllarda bunlara bir de özel ajanlık hizmeti veren istihbarat şirketleri eklenmiş durumda. Bunların büyük çoğunluğunun genel merkezi de – James Bond etkisi mi dersiniz bilemem ama- Londra’da bulunuyor. Mayfair'in lüks sokaklarında, Londra'nın elit kesiminin lüks evleri arasında yer alan bu istihbarat şirketlerinin işleri hızla büyümekte. Eski İngiliz casusları, polis memurlarından eski gazetecilere ve askeri istihbarat yetkililerine kadar çeşitli personeli bünyesine katan bu soruşturma şirketleri, temel kurumsal kontrollerden tam kapsamlı gözetime kadar çeşitli hizmetler sunuyor. Şu anda özel sektörde faaliyet gösterenlerin önemli bir bölümünü eski casuslar oluşturuyor. Aralarında MI6’in eski başkanlarının da bulunduğu üst düzey casuslar ise şirketlerin kurucuları veya yönetim kurulu üyeleri olarak görev yapıyorlar.

Tehlikeli gidişat

Bu şirketlerle ilgili temel sorunlardan biri ise denetimsiz ve güvenliksiz olmaları. Nitekim bazı şirketler, araştırdıkları kişilere ait son derece kişisel bilgilerin yasadışı olarak elde edilmesi gibi şüpheli uygulamalara bile imza atabiliyor. Bu durum da kişisel bilgilerin korunması, mahremiyet, insan hakları ve demokrasiye karşı ciddi tehditler oluşturuyor.

Özel istihbarat şirketlerinin devlet istihbarat teşkilatlarından en büyük farkı ise şu: Ödeme gücü olan herkese, anlamlı bir denetim olmaksızın güçlü gözetim ve istihbarat toplama yetenekleri sunuyorlar. Yani arkasında bir suç örgütü ya da bir terör örgütü olan bir kişi ya da kurum da parayı bastırarak bu şirketler aracılığıyla ajanlık faaliyeti yürütebilir. Dolayısıyla bu özel ajanlık şirketlerinin çalışma yöntemleriyle ilgili olarak bir an önce gerekli regülasyonların yapılması gerekiyor.