2026–2028 yılları OVP: Ekonomide hedefler, varsayımlar ve uygulama riskleri

OVP bir ekonominin geleceğe yönelik öngörü ve beklentilere bağlı olarak paydaşların pozisyon­larını etkileyen önemli bir ekono­mik bir belgedir.

Yeni açıklanan 2026-2028 OVP temelde iyi niyetli öngörüler çer­çevesinde Büyümenin arttığı, Cari açık oranının düştüğü, Bütçe açığı­nın azaldığı, Enflasyonun azaldığı, İşsizliğin düştüğü bir model olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıda bu konudaki detay değerlendirme bu­lunmakla birlikte bu sürecin risk­lerinin dikkatten uzaklaştırmadan bugüne kadarki uygulamalardan farklı ne yapılacağının net ve iliş­kisinin oluşturulması gerekiyor.

-Bir bakışta (özet)

-Büyüme hedefi: 2026 %3,8, 2027 %4,3, 2028 %5,0.

-Enflasyon patikası: 2025 ger­çekleşme tahmini %28,5 2026 %16 2027 %9 (tek hane) 2028 %8.

-Cari açık: 2026 22,3 mlr $, 2027 20,5 mlr $, 2028 18,5 mlr $ (GSYH’ye oranla sırasıyla %1,3 %1,2 %1,0).

-İşsizlik oranı: 2025 %8,5; 2026 %8,4; 2027 %8,2; 2028 %7,8.

-Bütçe açığı/GSYH: 2026 %3,5, 2028 %2,8 hedef.

-İhracat/İthalat: 2028’te ihra­cat 308,5 mlr $, ithalat 410,5 mlr $ hedefleniyor.

-Kişi başı gelir (cari $): 2026 18.621, 2027 19.710, 2028 20.987.

2 Büyüme patikası: Özgüvenli ama temkinli

OVP, 2025 sonrası için ılımlı hızlanma kurguluyor: 2026’da %3,8; 2027’de %4,3; 2028’de %5. Bu; parasal sıkılaşmanın dezenf­lasyon hedefine hizmet ederken büyümeyi keskin düşürmeden sürdürme niyetini yansıtıyor. Yurt içi talebin daha ölçülü, yatırımla­rın (özellikle makine-teçhizat) ve ihracatın ise daha belirleyi­ci olduğu bir kompozisyona geçiş varsayılıyor. Bu hedef seti, resmi söylem ve haber akışıyla uyumlu: başlıklar, dengeli büyüme + yapı­sal dönüşüm.

Gerçekçilik testi:

-2026’da %3,8 büyüme, tek ha­neli enflasyona iniş yolculuğunda talep yavaşlamasıyla uyumlu.

-2027–2028 için %4,3 %5,0 hedefleri ise verimlilik artışı, ih­racat pazarlarında toparlanma ve finansmana erişimde nor­malleşme varsayılmaktadır. Ak­si halde büyüme, hedeflerin altına kalabilir.

3 Enflasyon patikası: 2027’de tek hane

Enflasyon için 2025: %28,5, 2026: %16, 2027: %9, 2028: %8 hedefleniyor. TCMB’nin yaz dö­neminde ilan ettiği ara hedefler (2025 sonu %24, 2026 sonu %16, 2027 %9) ile OVP’nin genel çerçe­vesi uyumlu. Bu da para politikası ile program hedeflerinin koordi­neli olduğuna işaret etmektedir. Ancak gıda-enerji şokları, kur oynaklığı, ücret ayarlamaları gi­bi riskler patikayı kırılgan kılıyor.

Politika anlamı: 2026’da iki haneli seviyeye iniş; 2027’de tek haneye geçiş, sıkı parasal duru­şun kademeli gevşetilmesine alan açabilir—ama bu, çekirdek enflasyonda kalıcı düşüş, beklenti çıpası ve yapısal reformların hayata geçirilmesi şartına bağlıdır.

4 Dış denge: Daralan cari açık, sınırlı net ihracat katkısı

OVP, cari açığın 2026’da 22,3 milyar $ 2028’de 18,5 mil­yar $’a gerileyerek GSYH’ye oranla %1,0 düzeyine ineceğini öngörüyor. İhracat hedefleriyle (2028: 308,5 milyar $) uyumlu bir ihracat odaklı dengelenme he­defi var; ithalat tarafı ise 2028’de 410,5 milyar $ ile ekonomide ara malı/enerji bağımlılığının sürmekte olduğunu hatırlatıyor. Bu resim; enerji faturası, altın ithalatı ve iç talep dinamiklerine karşı hassasiyet taşımaktadır. Ay­rıca katma değerli ve yüksek tek­nolojili üretim yapısına geçişin şartlarına bağlıdır.

5 Maliye politikası ve bütçe çerçevesi

Bütçe açığı/GSYH’nin 2026’da %3,5, 2028’de %2,8’e geriletilmesi öngörüsü, disiplin vurgusunu net­leştiriyor. Bu kademeli sıkılaşma; harcama kompozisyonunun ve­rimlilik odaklı düzenlenmesini, gelir tarafında tabanın genişle­mesini, kayıt dışının azaltılması­nı ve borçlanma maliyetlerinin yönetimini gerektiriyor. Deprem harcamaları ve sosyal transferler denklemde önemli kalemler olma­ya devam edecektir. Ayrıca dolay­lı vergi payının azaltılması ve doğ­rudan verginin payının arttırılma­sı bir performans ölçütü olmalıdır.

6 İstihdam: düşük tek haneye doğru

İşsizlik oranı hedefi; 2025 %8,5’ten, 2028’de %7,8’e kademe­li gerilemeyi öngörülmektedir.. Bu, büyüme hedefleriyle tutarlı ama işgücü kompozisyonu (genç, kadın, nitelik) ve verimlilik artı­şının niteliği belirleyici olacak­tır. Hizmetlerde yavaşlama, sana­yide verimlilik yatırımlarının is­tihdama etkisini sınırlayabilir; dolayısıyla aktif işgücü politi­kaları kritik öneme sa­hiptir. İşgücüne katılım oranınında arttırılması izlenmesi gereken kritik oranlardandır.

7 Gelir seviyesi ve refah

Kişi başına geli­rin 2026’da 18.621 $, 2028’de 20.987 $ olma­sı hedefi, enflasyon dü­şerken büyümenin ivmelenme­sine dayanıyor. Dolar bazlı hesap­lamada kur varsayımları önemli: nominal gelir artışı kadar kurun patikası da dolar cinsinden per­formansı belirleyecektir. Ayrıca Gelir seviyesi ve refahın dağılımı genel ekonominin en kritik konu­su olmaya devam etmektedir.

8 Önceki OVP’lerle karşılaştırma: Hedeflerde yeniden kalibrasyon

Bir önceki programda 2026’da daha yüksek büyüme ve daha hızlı dezenflasyon mesajları vardı; yeni OVP’de büyüme daha muhafa­zakâr, dezenflasyon patikası ise TCMB iletişimiyle uyumlu ha­le getirilmiş görünüyor. Bu kalib­rasyon, 2024–25 tecrübesi (yük­sek enflasyonun inatçı seyri) ve dış koşullardaki belirsizlikler dikkate alınarak yapıldığını gös­termektedir.

9 Varsayım seti: Program hangi koşulları “doğal” kabul ediyor?

-Küresel talepte belirgin kö­tüleşme olmaması (AB’de zayıf ama pozitif büyüme).

-Enerji fiyatlarında aşırı sıçrama olmaması.

-Finansmana erişimde kade­meli normalleşme (risk primi, re­zerv birikimi).

-Gelirler politikasının (asga­ri ücret, kamu ücretleri) enflasyon hedefiyle uyumlu çerçevede yöne­tilmesi.

-Siyasi karmaşa ve belirsiz­lik ile birlikte 2027 ve 2028 dö­neminde olası bir erken seçim sürecinin yaşanmayacağı,

Bu varsayımların bir veya birka­çında sapma, enflasyon ve bütçe hedeflerine ulaşmayı zorlaştırır; cari açık patikası da bozulabilir.

10 Sektörel yansımalar

-İhracatçı sanayi: 2026’dan itibaren talep ve finans­manda “kademeli iyileşme” var­sayımıyla sipariş görünümü des­teklenir; kur-maliyet dengesine hassas kalır.

-İnşaat ve bağlantılı zincir: Kamu yatırımlarında seçicilik ar­tarken, özel sektörün finansman maliyeti kritik; 2027’den sonra hızlanma olasılığı.

-Perakende/hizmetler: De­zenflasyonla birlikte hacim topar­lanması kademeli; fiyatlama gücü zayıfladıkça verimlilik/operas­yon odaklılık öne çıkar.

-Tarım-gıda-enerji: OVP hedeflerine en büyük dış­sal risk alanı; gıda enflasyo­nu/enerji kanalları kritik. (Bu çıkarımlar, OVP hedef seti ve güncel para-maliye iletişimiyle uyumlu genel strateji önerileridir.)

11 “Gerçekleşebilirlik” tartışması: Nerede zor, nerede kolay?

-Daha kolay: 2026 %3,8 büyüme; bütçe açığının kademeli azaltılması (gelir tabanının geniş­lemesi ve harcama kompozisyonu yönetimiyle yönetilebilir).

-Daha zor: 2027’de tek hane enflasyon; cari açığın %1’e inme­si. Gıda/enerji şokları, altın ithalatı ve reel kur dinamikleri kritik öne­me sahiptir.

12 Politika öncelikleri – uygulanabilir bir yol haritası için 10 madde

1) Çekirdek enflasyon odak­lı parasal çerçeve; ara hedeflerle şeffaflık gerekiyor.

2)Verimlilik yatırımları (ma­kine-teçhizat, dijital dönüşüm, ye­şil dönüşüm) için seçici kredi/teş­vik mimarisi gerekiyor

3)İhracat lojistiği ve pazar çe­şitlendirmesi (AB+yakın coğraf­ya) teşvik edilmeli.

4)Enerji verimliliği ve yenile­nebilir yatırımlarına hızlandırıl­malı.

5)Tarımda verimlilik ve gıda tedarik zinciri; soğuk zincir-hali reformu.sağlanmalı.

6)Bütçe kalitesi: sermaye har­caması/GSYH oranını korurken cari harcamada disiplin.gerekiyor.

7)Kayıt dışıyla mücadele ve vergi tabanının genişletilmesi.ge­rekiyor.

8)İşgücü beceri eşleşmesi: mesleki eğitim, kadın ve genç is­tihdamı. Önceliklendirilerek işgücüne katılım oranının arttırılması ve atıl işgücünün azaltılması dikkate alınmalıdır. .

9)Yatırımcı iletişimi: orta va­deli çıpalar (borç dinamikleri, mali kural benzeri rehberlik) gerekiyor.

10)Kurumsal kapasite: düzen­leyici öngörülebilirlik ve veri şef­faflığı gerekiyor.

13 Reel sektöre etkiler

OVP’nin öngördüğü ılımlı büyüme ve dezenflasyon patikası, reel sektörün faaliyetle­rini doğrudan şekillendirecek.

-Sanayi ve ihracatçı firmalar:

2026–2028 döneminde büyüme hedeflerinin ağırlıkla yatırım ve ihracata dayalı olması, sanayiye yönelik seçici teşvik ve kredi me­kanizmalarını artırabilir.

Ancak ihracat hedefleri (2028’de 308,5 milyar $) için Avrupa ve Or­ta Doğu pazarlarındaki talep topar­lanması kritik. Aksi halde kur istik­rarı ve maliyet baskıları, rekabetçi­liği sınırlayabilir.

-İnşaat ve bağlantılı sektör­ler:

Kamu harcamalarında daha se­çici bir yaklaşım öngörülüyor. Bu, büyük altyapı projelerinin daha kontrollü ilerleyeceği anlamına ge­lir. Buna karşılık, özel sektör konut yatırımları ve kentsel dönüşüm projeleri orta vadede inşaatı canlı tutabilir.

-KOBİ’ler:

Yüksek finansman maliyetleri, KOBİ’ler için hala en önemli sorun olacak. OVP’de öngörülen finans­mana erişim kolaylığı ve dijital dönüşüm destekleri, KOBİ’lerin verimlilik kazanmasına yardımcı olabilir.

-Tarım ve gıda sektörü:

Tarımsal verimlilikte düşüş eği­limi devam ediyor. OVP’nin gıda arz güvenliğine ve lojistik altyapı­ya dair atacağı adımlar, hem gıda enflasyonu hem de kırsal kalkınma açısından kritik rol oynayacak.

14 Hanehalkına etkiler

OVP’deki dezenflas­yon patikası, hanehalkının yaşam standardı üzerinde belirleyici ola­cak.

-Enflasyonun düşüşü:

2025’te %28,5 olan enflasyonun 2027’de tek haneye (%9) gerileme­si hedefleniyor. Bu başarıldığı tak­dirde, hanehalkı gelirlerinin satın alma gücü artacak.

Ancak bu süreçte yüksek faiz ve kontrollü iç talep politikala­rı nedeniyle tüketici kredilerinde yavaşlama ve harcanabilir gelirde baskı görülebilir.

-İşsizlik:

2028’de işsizlik oranının %7,8’e düşmesi öngörülüyor. Bu, hanehalkının iş güvencesini artırabilir. Fakat genç ve kadın işsizliğinin daha yüksek kalması, gelir dağılımında eşitsizlikleri sürdürme riski taşıyor.

-Gelir dağılımı:

Gini katsayısında sınırlı iyileş­me öngörülüyor. En zengin %20 ’nin payı 2024’te %48 düzeyinde iken, alt gelir gruplarının refahtan daha fazla pay alabilmesi için sos­yal transferler, eğitim ve istih­dam politikaları kritik olacak.

15 Yapılması gerekenler

1)Fiyat istikrarını güçlendir­mek: Gıda ve enerji fiyatları için arz yönlü tedbirler (soğuk zincir, yenilenebilir enerji yatırımları).

2)Kredi kanalını seçi­ci kullanmak: Tüketim yerine üretken yatırımları finanse eden mekanizmalar.

3)İşgücü piyasası reformları: Kadın ve genç istihdamını artıra­cak teşvikler, beceri uyum prog­ramları.

4)Gelir dağılımı iyileştirme­si: Asgari ücret, sosyal yardımlar ve vergi adaletinin güçlendirilmesi.

5)İhracat ve yatırım stratejisi: Yüksek teknoloji ve katma değeri artıracak Ar-Ge destekleri, pazar çeşitlendirmesi.

6)Mali disiplin + sosyal denge­ler: Bütçe açığını azaltırken sosyal harcamaları hedefli kılmak.

OVP 2026–2028, ılımlı büyüme + kararlı dezenflasyon + mali di­siplin üçgeninde tutarlı bir çerçe­ve kuruyor. Zor ev ödevi: 2027’de tek hane enflasyon ve cari açığın %1 civarına inmesi. Başarı koşu­lu: para-maliye eşgüdümü, verimli­lik yatırımlarının hızlanması ve dış şokların yönetimi. Program, doğ­ru uygulama ve dış koşullarda “nor­malleşme” ile hedeflerine yaklaşa­bilir; aksi halde özellikle enflasyon ve cari denge kalemlerinde reviz­yon riski masadadır. Ayrıca siyase­tin etkisi ve olası erken seçim süre­ci hedeflenen özellikle 2027 ve 2028 yılları hedeflerini etkileyecektir.

Son sözler: “Büyük kırılmalar yaşayan insanlar, bir daha aynı ki­şiler olamazlar, zira cevher harda, İnsan darda işlenir” Anonim

“Cesaret korkunun yokluğu de­ğil; korkuya rağmen devam edebil­mektir. ”Nelson Mandela