215,8 milyarlık Ar-Ge’ye 106 milyar vergi muafiyeti
Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyeti yürüten girişimler, geçen yıl 215,8 milyar lira harcadıkları bu faaliyetleri karşılığında vergi indirim ve istisnaları şeklinde sağlanan teşvikler kapsamında yaklaşık 106 milyar liralık vergi muafiyeti elde ettiler.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, 2023’te 9 bin 30 olan Ar-Ge teşviklerinden yararlanan girişim sayısı 2024’te 10 bin 569’a yükseldi. Ar-Ge faaliyetlerine yönelik vergi teşvikinin 2023 yılında 59 milyar 332 milyon TL olan tutarı, geçen yıl yüzde 78,6 artışla 105 milyar 977 milyon TL’ye ulaştı. Dolaylı Ar-Ge teşvikleri girişimlerin ana faaliyet alanlarına göre analiz edildiğinde, bu tutarın yüzde 48,4’ünün bilgi ve iletişim, yüzde 36,3’ünün imalat sanayii, yüzde 5,3’ünün ise mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetlerde faaliyet gösteren girişimlere ait olduğu gözlendi.
Yarısı gelir vergisi stopaj teşviki
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanan girişimler, geçen yıl 53 milyar 926 milyon TL ile en fazla gelir vergisi stopaj teşviki desteğinden yararlandı. Bu vergi desteğini sırasıyla 50 milyar 552 milyon TL kurumlar vergisi, 1 milyar 399 milyon TL ile gelir vergisi desteği, 99 milyon TL ile katma değer vergisi (KDV) desteği izledi. Beyan edilen Ar- Ge harcamalarına göre sağlanan söz konusu dolaylı Ar-Ge teşviklerinin yüzde 49,1’inin kurumlar vergisi, gelir vergisi ve KDV’den; yüzde 50,9’unun ise gelir vergisi stopaj desteğinden geldiği görüldü.
Ar-Ge için sağlanan dolaylı desteklerin ölçümü, beyanname verileri kullanılarak yapılıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından sağlanan kurumlar vergisi, gelir vergisi, katma değer vergisi ve gelir vergisi stopaj teşviklerine ilişkin beyanname bilgileri üzerinden yapılan hesaplamaya göre 2023 yılında 9 bin 30 olan Ar-Ge faaliyetlerine yönelik vergi teşviklerinden yararlanan girişim sayısı 2024 yılında 10 bin 569’a yükseldi.
Girişimler Ar-Ge’ye 215,8 milyar TL harcadı
Teşviklerden yararlanmak için beyanname veren girişimler ana faaliyet dallarına göre incelendiğinde ilk üç sırayı, 5 bin 548 ile bilgi ve iletişim, 2 bin 310 ile imalat sanayi ve bin 494 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler aldı. Buna göre Ar-Ge faaliyeti yürüttüğü için vergi teşviki alan firmaların 9 bin 352 ile yüzde 88,5’i üç sektörde yer alıyor.
Girişimlerin destekten yararlanmak için beyan ettikleri Ar-Ge harcama tutarı geçen yıl yüzde 47,3 artışla 215 milyar 827 milyon TL’ye ulaştı. Önceki yıl bu tutar 146 milyar 558 milyon lira olmuştu. Geçen yıl beyan edilen harcama tutarlarında bilgi ve iletişim 100 milyar 62,8 milyon lira ve yüzde 46,4 ile en büyük paya sahip olurken, bu sektörü yüzde 39,4 payla imalat sanayi, yüzde 4,6 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler izledi.
Ana faaliyeti imalat sanayi olan girişimlerde 85 milyar 56 milyon TL olan tutarın yüzde 41,1’i motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı; diğer ulaşım araçlarının imalatında, yüzde 22,8’i bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin, yüzde 10,8’i ise elektrikli teçhizat imalatında faaliyet gösteren girişimler tarafından beyan edildi.
Üçte biri KOBİ’lere
Küçük ve orta büyüklükteki girişimler (KOBİ) girişimlerin büyük bölümünü oluştururken, dolaylı Ar- Ge teşviklerinin ancak üçte birini alabildiler. Dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanan girişimler büyüklük gruplarına göre ele alındığında, 10 bin 569 girişimin yüzde 87,3’ünün küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) olduğu görüldü.
Girişim sayısı bakımından Ar-Ge teşviklerinden yararlanan büyük ölçekli girişimlerin payı yüzde 12,7 olurken, bu girişimler dolaylı Ar-Ge teşviklerinin yüzde 65,7’sinden yararlandı. KOBİ’lerin dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanma oranı ise yüzde 34,3 oldu. Büyüklük gruplarına göre incelendiğinde, KOBİ’lere sağlanan 36 milyar 399 milyon TL dolaylı Ar-Ge teşvik miktarının yüzde 50,8’inın orta ölçekli, yüzde 39,6’sınin küçük ölçekli ve yüzde 9,6’sınin ise mikro ölçekli girişimlere sağlandığı gözlendi.
