700 milyar dolarlık ‘iade et’ tuşu, ticarete can, gezegene yıkım getiriyor

İnternetten alınan onlarca kılık kıyafet, makine ekipman uy­garlığın en güçlü kelimesi “be­ğenmedim” lafıyla, 700 milyar dolarlık tersine lojistik pazarı­nın büyümesine katkı sunuyor. 2029’da 954 Milyar dolara ulaş­ması beklenen tersine lojistik in­sanlığın “her şeyi hak ediyorum” tandanslı “benmerkezci” felsefe­sinin yıkıcı sonucu.

Tek bir tuş­la, tek kelime açıklama yapma­dan “iade hakkı” modern dünya­nın antroposen şımarıklığının kanunlarla korunup köpürtüldü­ğünün vesikası. 21’inci yüzyılın en hızlı büyüyen ekonomilerin­den “ters lojistiğin görünmeyen bedeli”, “daha fazla su, daha fazla enerji, karbon ve çöp.”

Optoro “Her yıl 4,5 milyar poundluk ürün, çöpe gidiyor”

Markalar “indirimler ve ücretsiz iade seçenekleriyle” müşteri avına çıkarken “beğenmezsem iade ede­rim” işlemlerinin bıraktığı yıllık 24 milyon ton CO2’ye eşdeğer sera gazı, küresel iklim felaketini tetik­liyor. Alırım veririm rahatlığı gezegenin başına çorap örüyor. Arkasında boşa giden milyar­larca dolarlık enerji, su, emek ve hayallerle birlikte. Beğen­medim tuşuna basan başpar­mak, atmosfere yeni bir CO2 faturası keserken, kargo şirket­lerine büyüme fırsatı sunuyor.

Internet mağazacılığında 2 kat daha fazla iade var

Tekstil için, tarım için iyi çevre içi kötü haber. Kıyafet üretmek için üretilen milyonlarca ton pa­muk, deri malzemesi, tekstil ürü­nü, sözde uygar insanın “beğen­medim” şımarıklığına feda edili­yor. İadelerin sadece yüzde 20’si sorunlu ürünlerden kaynaklanı­yor. Kalanı homosapiensin so­rumsuzluk eseri. Çevrimiçi iade­lerde daha fazla emisyon ve atık oluşuyor. Yapılan araştırmalara göre müşterilerin yüzde 76’sı da­ha sürdürülebilir alışveriş yap­mak istediğini belirtip, arkasın­dan iade ettikleriyle sürdürüle­mez bir anlayışı besliyor.

Podyumdan çöplüğe, 2018’de giysilerin yüzde 20’si iade edildi

2022 yılında ABD’deki tüketi­cilerin yüzde 62’si, birden fazla beden ve renkte kıyafet alıp bir­çoğunu iade etti. Prime AI veri­lerine göre dünyada kıyafet iade oranı yüzde 26 düzeyinde. Vir­tusize’nin araştırmasına göre, AB’de internetten alınan kıya­fetlerin yüzde 50’si, Almanya’da yüzde 41’i iade ediliyor. İadelerle ilişkili karbon emisyonu ilk tes­limatın yüzde 30’u kadar. Top­lam karbon emisyonlarının yüz­de 3’ünü oluşturan uluslararası nakliyenin çevresel zararı iade­lerle daha da büyüyor.

Yurt dışından alınan ürünlerdeki iadeler deniz taşımacılığındaki yoğun­luğu artırıp gıda ürünleri­nin lojistik maliyetini yük­seltiyor.

ABD’de iadeler 816 milyar dolara mal oldu

Shopify’in araştırmasına gö­re, iadenin yüzde 26’si tekstil­de, yüzde 19’u çantada, yüzde 18 ayakkabıda, yüzde 13’ü aksesuar da yapılırken yüzde 7’si elektronik ürünlerde gerçekleşiyor. Modern dünyada satılan eşyaların yüz­de 30’undan fazlası reddediliyor. 2019’da UPS, ABD’de günde 1 mil­yon iade paketi topladı. Her iade girdi maliyetlerinin artması, zam anlamına geliyor.

İnternet alışverişlerinde iade oranı yüzde 50 daha fazla

Normal mağazalarda iade oranı yüzde 5’ken internetten alınan her 10 ürünün 5’i iade ediliyor. Araş­tırmalara göre işletmelerin yüz­de 91’inin iade oranı gelirlerinden daha hızlı artıyor. 2022’de pera­kendecilerin yüzde 31’i müşteri­lerden iade için ücret talep etti.

Türkiye’de her 100 kişiden 1’i iade kasıtlı alışveriş yapıyor

GLAMI’nin Fashion Resear­ch araştırmasına göre, kadınların yüzde 43’ü internetten alışveriş yapıyor. “Cayma hakkı” iade oranı­nı artırırken, “kargo alıcıya ait” uy­gulaması iade oranını düşürüyor. Bir tarafta büyüyen tersine lojis­tik bir tarafta 11,23 trilyon dolarlık küresel lojistik pazarına rağmen 8 milyar TL zarar açıklayan PTT.

Uygarlığın iade paketleri ormanları yok ediyor

İadeler ekstra nakliye ve paket­leme gerektirdiğinden fazladan kâğıt, mukavva ve orman tahribatı yaşanıyor. ABD’de hızlı moda kay­naklı giysi iadeleri, 3 milyon aracın emisyonuna eşit sera gazına neden oluyor. Tersine lojistik sürecinde, “ürünlerin temizlenmesi, yeniden paketleme, onarım” gibi ek hiz­metler nedeniyle daha fazla kay­nak tüketiliyor.

İade zinciri, ambalajdan çöp dağlarına

Internet alışverişleri normal mağazaya göre yüzde 480 daha fazla ambalaj atığına neden olu­yor. Dünyada paketlemede kul­lanılan ambalaj materyallerinin yüzde 91’i geri dönüşüme girme­den çöpe gidiyor. Şili’nin Atmaca Çölü reddedilmiş moda şaheser­leri, şımarıklık eserleriyle dolu. 741 dönümlük arazi giyim hurda­lığına dönüşmüş durumda.

İnsanlık için de bir iade politikası olsa

Velhasıl, insanlık “ayakkabıyı, kahve makinasını ve hatta kedisi­ni bile “beğenmedim” tuşuna ba­sarak iade edebiliyorsa, gezege­ne onca zarar veren homosapiens için de de keşke “iade hakkı” ol­sa. Çevrimiçi alışveriş bir tık me­safesinde uygarlığın şımarıklığı­nı sınıyor, kurye şirketleri kaza­nıyor, insanlığın egoları, zaafları cilalanıyor. Elimizde kalan iadeli taahhütlü çevresel zararlar.