ABD’de veri hataları

Geçen haftanın yazısı için makro hafta demiştim ama bunun ekonomik analiz dünyasını ve ABD’nin geldi­ği iç siyasetin sorgulanması­nı düşünerek yazmamıştım. Sadece bir sürü önemli ve­ri olduğunu ifade etmek is­temiştim. Aslına bakarsa­nız Cuma gününe kadar da bu şekilde gitti diyebilirim. Powell’ın Eylül ayına işaret edeceği beklenirken o konuya değinmemesi ve daha önce­kiler gibi ‘izle ve gör’e devam sinyali vermesi, gelen verile­rin hemen hepsinin Ameri­kan ekonomisinin ne kadar güçlü olduğunu teyit etme­si ve Powell’ı faiz indirmeme konusunda haklı çıkarması gerçekten beklemediğim bir akıştı. Her şeyin bu kadar ha­rika olmasının üzerine artık tarım dışı istihdamın da güç­lü gelmesi kaçınılmaz gözü­küyordu.

İşte o anda istihdam verisi beklenenden çok düşük geldi. Ama daha da önemlisi geçen ayın verisini çok ciddi oranda aşağı revize ettiler. Öyle ki re­vize edilen ve gerçek veri ola­rak ayda giren sayı, geçen ay açıklanan büyüklüğün nere­deyse onda biri kadardı. Ya­ni geçen ayın verisi yüzde 90 oranında sapmıştı. İnanılmaz bir durum!!

Size bir sır vereyim mi? bir önceki ay da benzer bir du­rum olmuştu. Mayıs ayının istihdam verisi Haziran’ın başında ilan ediliyor. Bu veri 139 binlik istihdam artışına işaret etmişti. Oysa o dönem için beklenti 126 bindi. Yani beklentiyi aşmıştı. Bu, ekono­minin doğru yolda olduğunu gösteren ve güçlü olduğunu ispatlayan bir veriydi. Ama temmuz ayında, haziranın is­tihdam verisi açıklanırken mayısın verisi de revize edil­di. 139 bin olarak ilan edilen istihdam artışı 19 bine revize edildi. Ne düşüş ama!

Bir de bu ay 147 binden 14 bine revize olunca Trump’ın yayları attı ve oranın Dev­let İstatistik Enstitüsü’nün başındaki kişiyi işten atma­ya karar verdi. Kısmen hak­lı, kısmen değil. Haklı çünkü kadına sorarlar ‘’Arkadaş siz bu verileri tek kollu kumar makinasından mı topluyor­sunuz?’’ diye. Revize olur da yüzde 90 oranında veriyi de­ğiştirmezsin. Birinde istih­dam piyasası çok güçlü gö­rünürken birinde çok zayıf görünüyor. Bu durumda açık­lanan bütün veriler hakkın­da soru işaretlerimiz olmalı. Kaldı ki Trump’ın bu kasıtlı hataların politik nedenlerle, özellikle yapıldığına dair dü­şünceleri dile getirmesi de bu aşamada çok normal olmalı. Diğer yandan haklı değil, çün­kü bürokrasiye başkanın işi­ne gelmeyen verileri açıkladı diye müdahale etmek o ülke­deki demokratik yönetimi her zaman sorgulatır.

Neyse, sonuçta ABD’de ih­tiraslı insanlar tarafından yö­netilen bir başka ülke ve belki de başka birçok yerde olduğu gibi yöneticilerinin görüne­nin arkasında, farklı misyonla­rı vardır… kim bi­lir…

Petrolü ne zaman satmalı?

OPEC+ bir kez da­ha üretimde ar­tışa gitti ve daha artırabileceği çok yeri var; günlük 1.66 milyon varil daha üretimi artırabilir. Dolayısıyla temel olarak zaten arzın talebin üstüne geçmesi beklenen bir piyasaydı petrol piyasası, şimdi bir stok fazla­lığına daha kesin gözle bakılı­yor. Bu noktada hatırlatmam gereken bir olay var; petrol fi­yatının eksiye geçtiğini bir ço­ğunuz hatırlarsınız. Bunun ne­deni vadeli piyasada, vade so­nunda long olanların petrolü saklayacak depolama kapasi­tesinin olmaması nedeniyle longlarını short yaparak ka­patmasıydı. Yani depo kalma­dığı için kimse petrol isteme­di. Şimdi böyle olacak demiyo­rum, çünkü henüz stok miktarı son 5 yıllık ortalamanın en di­binde. Yani daha çok var sıkış­maya ama stokların zamanla ortalama seviyelerin üzerine çıkması petrolde derin satış­ları tetikleyecektir. Dediğim gibi, bu seviyeler oralar değil ama petrolde düşüşten kazan­mak isteyenlerin önemle bek­leyecekleri durum bu olmalı.

ABD hazine tahvilleri koşuyor

Cuma günkü dramatik ve­rinin ABD ekonomisinin hız­la yavaşlıyor olabileceğine da­ir verdiği işaretin ardından Fed’in de faiz indirmesi gerek­tiğini düşünen piyasa son za­manların en büyük alım dal­gasını gerçekleştirdi. Ama bu hafta salı, çarşamba ve per­şembe günleri sırası ile Ame­rikan Hazinesi toplamda 125 milyar dolarlık 3, 10 ve 30 yıl­lık tahvil ihaleleri gerçekleş­tirecek. Bu ihalelere gelecek talep piyasanın buradan yeni tahvillere olan ilgisini göste­recek. Eğer cuma günkü alım iştahı devam ederse ihalenin çok üzerinde bir talep görme­liyiz. Eğer talep yüksek olursa hemen tahvil vadelileri de alı­şa çalışacaktır. Bunu gözden kaçırmamak gerek.