Blockchain, kitlesel fonlarla eğitime yeni kapılar açıyor

Blockchain teknolojisi, sosyal yapıları da dö­nüştüren bir araca dönüştü. Merkeziyetsiz yapısı ve izlenebilirliği ile özellikle kurum ve kuruluşların kitlesel fonlama ve sosyal fayda üretme projelerinde öne çıkıyor.

Geleneksel burs sistemlerinin sınırlı kapsayıcılığı ve ka­mu kaynaklarının önceliklendirmesi farklı ol­duğu üçüncü dünya ülkelerinde eğitime kaynak yaratabilmek, alternatif çözüm yollarını bul­mayı zorunlu kılıyor. Blockchain şeffaf, doğru­dan ve sürdürülebilir modellerle eğitim finans­manında daha kapsayıcı bir yaklaşım mümkün modeli sunuyor.

UNICEF’in Ethereum Vakfı desteğiyle Ruanda’da başlattığı pilot projede, 32 ETH stake edilerek okulların internet mas­rafları karşılandı. Proje “etki staking” yaklaşı­mıyla bağışları sürdürülebilir finansmana dö­nüştürüyor. “Save the Children” ise Cardano üzerinden bağış toplayarak doğrudan sahadaki projelere kaynak sağlıyor; Ruanda’daki Kumwe Hub gibi merkezlerde mülteci çocuklara dijital kimlik ve akademik kayıt gibi hizmetler sunu­luyor. Dünya Bankası, Batı Afrika’daki eğitim bütçelerinin takibi için blockchain çözümleri­ni değerlendiriyor. Bazı Latin Amerika ülkeleri de okul harcamalarının zincir üzerinde izlene­bilirliği için pilot uygulamalar yürütüyor.

Mikro bağışlar ve şeffaflık

Uganda’da bir kripto para borsası tarafından başlatılan “Lunch for Children” projesinde, öğ­renciler için kripto cüzdanlara yapılan bağış­lar doğrudan tedarikçilere aktarılıyor. Böylece çocukların öğrencilerin gıdaya erişimi sağla­nıyor. Giveth platformu da Batı Afrika’daki bir okula kırtasiye desteği için 250 mikro bağışçı­yı harekete geçirdi. Diaspora havalelerinde de kripto kullanımı artıyor. Afrika’daki aileler, ço­cuklarının okul masraflarını yüksek transfer ücretleri olmadan stablecoin’lerle karşılamaya başlıyor. Bu da eğitimde erişimi doğrudan etki­leyen bir gelişme.

DAO’lar ile topluluk tabanlı burs modelleri

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO’lar), burs süreçlerini topluluğa açarak şeffaf ve demokratik modeller sunuyor. Edu­DAO, MIT, Berkeley, Oxford gibi üniversiteleri bir araya getirerek BitDAO’dan aldığı fonlarla öğrenci projelerine kaynak sağlıyor. Nouns DA­O’nun sağladığı öğrenim bursları ve Blu3 DAO gibi kadın odaklı toplulukların hackathon des­tekleri öne çıkıyor. Bu yapılar, geleneksel sis­temlere göre daha katılımcı ve sürdürülebilir bir burs ekosistemi sunuyor.

Öğren-kazan modelleri ve blockchain sertifikalar

BitDegree gibi platformlar, öğrencileri eği­tim modüllerini tamamladıkça token ödülle­riyle teşvik ediyor. Binance ve Coinbase gi­bi büyük borsalar da benzer “learn-to-earn” sistemleri sunarak finansal okuryazarlığı ar­tırıyor. Öte yandan İsviçre ve Hindistan gi­bi ülkeler diplomalarını blockchain’e taşıya­rak sahteciliği engelliyor ve belgelerin küresel dolaşımını kolaylaştırıyor. NFT formatındaki sertifikalar ya da zincir üzerinde tutulan öğreci kimlikleri, iş dünyasında daha adil değerlen­dirme fırsatı sunuyor.

Gelişmekte olan ülkelerde etki ve uygulamalar

Afrika’da Ruanda örneği, kripto ile okul alt­yapısının nasıl güçlendirilebileceğini gösterdi. Nijerya ve Gana’da aileler, stablecoin birikim­leriyle çocuklarının okul harçlarını enflasyon­dan korumaya çalışıyor. Latin Amerika’da ba­zı eyalet yönetimleri, okul harcamalarının blo­ckchain ile takip edilmesi için pilotlar projeler başlattı. Filipinler’de Axie Infinity gibi uygula­malar, pandemide ailelerin eğitim harcamala­rını karşılamalarına imkân tanıdı.

Eğitim finansmanının yeni yolu

Kripto paralar ve blockchain teknolojisi, eği­timde erişimi artırma, fon kullanımında şef­faflık sağlama ve yeni finansman modelleri geliştirme potansiyeli taşıyor. Regülasyonlar, dijital altyapı ve okuryazarlık konularında iler­leme sağlandıkça, bu modellerin yaygınlaşması mümkün. Yakın gelecekte bir öğrencinin bur­su, dünyanın dört bir yanındaki binlerce krip­to bağışçıdan, bir DAO oylamasıyla belirlenen bir akıllı kontrat üzerinden karşılanabilir. Ve mezun olduğunda, aynı topluluğun yeni bursi­yerlerine destek olan bir parçası hâline gelebi­lir. Türkiye’de öğrenci bursları alanında başa­rılara imza atan vakıf ve dernekler, Blockchain teknolojisinin sunduğu şeffaflık ve güven saye­sinde etki alanlarını daha da genişletebilir. Bu yenilikçi yaklaşım, sosyal kalkınma politikaları ile örtüşen sürdürülebilir bir finansman mode­li sunarak, bağış sistemlerinin dijital çağda ye­niden tanımlanmasına olanak tanıyacaktır.