Bütçede yıllık açık hedefinin yüzde 51'i ilk 7 ayda aşıldı

Bütçe temmuzda 23,9 milyar lira açık verdi. Böylece yedi aylık açık 1 trilyon 4 milyar liraya ulaştı. Yılın tamamı için ön­görülen açık 1 trilyon 950 milyar liraydı. Yedi aylık dönemde 1 trilyon 246 mil­yara ulaşan faiz ödemeleri geçen yılın aynı dönemine göre neredeyse ikiye katlandı.

İki yılı aşkın süredir izlenen sıkı para politikası enflas­yonu düşürmede somut sonuçlar verirken, kamu ma­li dengelerinde bozulma henüz yeterince aşılamadı. Merke­zi yönetim bütçe açığı ilk yedi ayda 1 trilyon lirayı aştı. Hazi­ne ve Maliye Bakanlığı’nın açık­ladığı verilere göre, temmuz­da merkezi yönetim bütçesin­de harcamalar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 35,4 artışla 1 trilyon 120,8 milyar, gelirler ise yüzde 50,1’le daha hızlı bir artış­la 1 trilyon 96,9 milyar lira oldu, 23,9 milyar lira bütçe açığı ve­rildi. Aylık açık, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 75,3 küçüldü. Bu yıl ocakta verilen 139,3 mil­yar, şubatta 310,1 milyar, martta 261,4 milyar ve nisanda 174,7 li­ralık açıktan sonra bütçe mayıs­ta 235,2 milyar lira ile fazla ver­miş, haziranda ise 330,2 milyar lira ile yılın en yüksek aylık açı­ğı görülmüştü. Buna göre tem­muz, bütçede mayıs hariç en po­zitif ay oldu.

Yedi ayda trilyonluk açık

Yılın ilk yedi ayında bütçe har­camaları geçen yılın aynı dö­nemine göre yüzde 42,4 artış­la 7 trilyon 699,8 milyar, gelirler ise yüzde 46,8 artışla 6 trilyon 695,5 milyar liraya ulaştı. Geçen yıl ilk yedi ayda 844 milyar lira olan bütçe açığı, bu yıl 1 trilyon 4,3 milyar lira ile bunun yüzde 19 üzerinde gerçekleşti. Yedi ay­lık açık, Orta Vadeli Program’da (OVP) yılın tümü için öngörülen 1 trilyon 950 milyar liralık hedef­le uyumlu. Ancak en büyük açık­ların yılın son aylarında verildiği dikka­te alındığında hedefin aşıl­maması için iz­leyen dönemde kamu maliyesinde daha ihtiyatlı olun­ması gerekiyor. Çünkü temmuz itibarıyla yılın ta­mamı için öngö­rülen açığın yüzde 51,5’ine ulaşıldı.

Faiz ödemeleri rekor kırdı

Yedi ay boyunca faiz öde­meleri diğer bütçe har­camalarına göre çok daha hızlı artış kaydetti. Ocak-temmuz bütçe gi­derlerinin 5 trilyon 467,6 milyarını geçen yıla göre yüzde 36,2 artan faiz dışı harcamalar, 1 trilyon 246 mil­yarını ise yüzde 86,8 artan faiz ödemeleri oluşturdu. İlk yedi aylara göre faizin bütçe giderleri içindeki payı yüzde 12,3’ten yüzde 16,2’ye, ver­gi gelirlerine oranı da yüz­de 17,4’ten yüzde 21,8’e çık­tı. Buna göre yedi aydaki vergi gelirinin beşte bir­den fazlasını faiz yut­tu. Faiz hariç tutul­duğunda ise büt­çe yedi ayda 241,7 milyar lira fazla verdi. Geçen yıl aynı dönemde bütçede faiz dışı denge 177 milyar lira ile açık vermişti.

2,9 trilyonluk cari transfer

Hazine yardımları, görevlendirme giderleri, hane halkına yardımlar, tarım ve hayvancılık destekleri vb. giderleri kapsayan en büyük har­cama kalemi cari transferler yedi ayda yüzde 37,8 artışla 2 trilyon 901,3 milyar liraya ulaştı. İkinci bü­yük harcama kalemi olan; memur maaşları, sözleşmeli personel ve işçi ücretleri, zam ve tazminatlar, ödenekler ve ek çalışma karşılıkla­rı gibi kalemleri kapsayan toplam personel gideri de yüzde 35,1 ar­tışla 2 trilyon 69,9 milyar lira oldu. Yedi ayda kamu çalışanları adına 249,9 milyar liralık da sosyal gü­venlik devlet primi ödendi. Devle­tin mal ve hizmet alımlarının yedi aylık tutarı yüzde 49,2 artışla 493,3 milyar, kamu kuruluşlarına mamul mal alımı, gayrimenkul sermaye üretimi, müteahhitlik giderleri, onarım faaliyetleri gibi alanları kapsayan “sermaye gider­leri” yüzde 47,4 artışla 549,3 milyar lira oldu.

Finansman kalitesinde artış var

Bütçede en büyük gelir kalemi olan vergide 7 ayda toplam tah­silat yüzde 49,6 artışla 5 trilyon 721,3 milyar liraya ulaştı. Geçen yıl aynı dönemde yüzde 83,8 olan vergi gelirinin toplam ge­lirdeki payı, bu yıl yüzde 85,4’e çıktı. Vergi tahsilatının top­lam giderleri karşılama oranı 70,8’den yüzde 74,3’e yükseldi. Bütçenin finansman kalitesinin daha somut göstergesi olarak vergi gelirinin faiz dışı harca­maları karşılama oranı yüz­de 80,7’den 88,6’ya çıktı. Vergi dışı en büyük ge­lir kalemi olan faiz, pay ve cezalar­da yedi aylık tahsilat yüzde 20,6 artışla 534,1 milyar lira oldu.