Çarşı pazar karıştı

Geçen hafta Amerika’da kriz üs­tüne kriz yaşandı, ama ne kriz. Olayın bir görünen birde görünme­sinin ötesinde etki yaratacak olmak üzere iki yanı var. Öncelikle iç ça­tışmayla başlayalım. Trump’ın tica­ret ve üretim konularından sorumlu baş danışmanı Peter Kent Navarro, bir röportajında Elon Musk için ara­ba imalatçısı değil montajcısı dedi. Tesla parçalarının her birini dünya­nın başka yerinden alıyor, biz parça­ların da burada üretilmesini istiyoruz dedi. Doğru, yanlış önemli değil. Asıl mesele Musk’ın, X’den cevap olarak Navarro’ya ‘MORON’ demesi oldu. İki danışman, iki Trump dostu birbi­rine tüm dünyanın önünde girdi. J.D Vance’in ise “Limuzin Sosyalistle­ri” lafı ile birden olaya dahil olduğu­nu gördük. Gerçi bu söz Demokratla­raydı ama fark etmez, lafı çeken aldı götürdü. Üstüne birde Elon Musk’ın kardeşi ki şirketlerinde de önemli bir yönetici olan Kimbal Musk X vasıta­sıyla Trump’ı dolaylı olarak eleştirin­ce ortalık iyice karıştı. Ben detaya gir­meden kavganın aktör ve söylemleri­ni kısaca özetlemeye çalıştım. Oysa iş oldukça büyük. Bu kavga önce Musk’ı yer. Şüpheniz olmasın ki Musk düşer­ken sessiz sedasız da gitmez.

Bütün bu kavgalar yaşanırken, ikin­ci önemli mesele gündeme geldi. Trump bu politikalarını büyük şir­ketler için mi yapıyor? Bence kesin­likle sebep bu değil ama konu başka. Aslında Trump’ın bu politikaları en çok Musk’ı vurdu. Her hükümet içi söylem değişikliği, her kavga, her ger­ginlik borsayı aşağıya yukarıya ani hızlarla oynatıyor. Yatırım araçları ve onların değerleri çok hızlı değişiyor. İşte tam da bu yüzden, ABD Kongre­sinde bu mesele bir borsa manipü­lasyonu olarak ele alınmaya başlandı. Geçen günlerde Demokratlar kongre­de hükümete bu açıdan çok yüklendi­ler. Açıkçası Cumhuriyetçilerin ba­zıları komisyon toplantılarını terk edip çıktı, çünkü bu mesele savunma­sı git gide zorlaşan, hukuki boyutları açısından ise daha fazla öne çıkmaya başlayan enteresan bir yere doğru ev­riliyor.

Bu iki gerginlik ışığında asıl mev­zu belki de Trump ve ekibinin yavaş yavaş da olsa seçilmeden önceki eko politik vaatleri çokta uygulayamaya­cağının farkına varmaya başlaması oldu. Trump vergileri artırdıkça kor­kan, kaçan yok.

Çin biz de artırdık diyor Amerika’da borsa çöküyor. Kanada biz de artırdık diyor, Amerika’da borsa çöküyor. Av­rupa biz de artırdık diyor borsa gene çöküyor. Sonra Trump erteledim, 3 ay uzattım diyor. Ortalık biraz yumuşu­yor. Trump ve ekibi bunun böyle git­meyeceğinin farkında, en azından ar­tık farkına varıyor.

Bu sürecin devamı hem Amerikan ekonomisine, hem Amerikan iç si­yasetine ve dış politikasına, hem de Cumhuriyetçi partinin geleceğine dinamit koyuyor. Her geri adım, her çark etme karizmayı çizdiriyor. Bu süreç Amerika’yı hükümet ve başkan değişse bile bir daha geri dönülemez bir yola götürüyor.

Bu yazıyı yazarken Trump tablet, telefon, elektronik eşyaları vergi dışı bırakmıştı.

Yazı yayımlanana kadar daha ne ye­ni kararlar çıkar bilemiyoruz. Yine çark edebilir, hayır devam da diyebi­lir. Neticede bu kadar belirsizlik ve hızlı değişim dünya ekonomisi açı­sından çok büyük bir risk teşkil edi­yor. Birde yetmezmiş gibi hükümet içi kavgalar, X üzerinden atışmalar üst üste gelince, artık bu mesele farklı bir yere gidiyor. Trump buradan nasıl çıkar göreceğiz ama dengesizliğin ve kavgaların devamı sonunda her şeyi mahvedebilir hem de sadece Trump veya Amerika için değil.