Dış ticaret açığı ilk yarıda 50 milyar dolara yaklaştı

İthalatın aylık bazda bu yılki en yüksek ivmeye ulaştığı haziranda buna bağlı olarak dış ticaret açığında hızlı bir büyüme yaşandı. Türkiye, haziranda verdiği 8,2 milyar dolarlık dış ticaret açığı ile yılın ilk yarısını 50 milyar dolara yakın bir açıkla kapadı. İlk yarıda en hızlı ithalat artışı tüketim mallarında kaydedildi. Sekiz aydır büyüme trendindeki yıllık açık da haziran sonunda 89 milyar doları aştı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı dış ticaret verilerine göre haziranda ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,9 artışla 20 milyar 515,4 milyon dolar, ithalat ise yüzde 15,2 ile ilk yarıdaki en yüksek oranlı aylık artışını kaydederek 28 milyar 688,3 milyon dolar oldu. Böylece haziranda, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 38,8 daha fazla olmak üzere 8 milyar 172,9 milyon dolarlık bir dış ticaret açığı verildi. Haziranda dış ticaret hacmi geçen yılın aynı ayına göre esas olarak ithalattan kaynaklanan yüzde 12’lik büyüme ile 49 milyar 203,7 milyon dolar oldu. Geçen yıl haziranda yüzde 76,4 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı bu yıl aynı ayda yüzde 71,5’e indi.

Altı aylık açık 49,4 milyar $

 İlk altı ay itibarıyla ithalat, ihracattan hızlı arttı ve buna bağlı olarak da dış ticaret açığı büyüme kaydetti. Ocak-haziran döneminde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1 artışla 131 milyar 408,4 milyon dolar olurken, ithalat yüzde 7,2 artarak 180 milyar 845,1 milyon dolara ulaştı. Böylece ilk yarıda verilen dış ticaret açığı 49 milyar 436,7 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 16,3 üzerinde gerçekleşti. Dış ticaret hacminin daha çok ithalattaki büyüme kaynaklı yüzde 5,9’luk bir genişlemeyle 312 milyar 253,5 milyon dolara ulaştığı ilk yarıda ihracatın ithalatı karşılama oranı ise 2,1 puan düşerek yüzde 72,7’ye geriledi.

Haziran sonu itibarıyla son bir yılda ise ihracat önceki bir yıllık döneme göre yüzde 2,1 artışla 266 milyar 957,8 milyon dolara ulaşırken, ithalat yüzde 3,6 artışla 356 milyar 122,4 milyon dolar oldu. Geçen yıl haziran sonu itibarıyla 82 milyar 292,1 milyon dolar olan yıllık dış ticaret açığı bu yıl 89 milyar 164,6 milyon dolarla bunun yüzde 8,4 üzerinde oluştu. Son bir yılda dış ticaret hacmi yüzde 3’lük bir büyüme ile 623 milyar 80 milyon dolara ulaşırken, önceki bir yıllık dönemde yüzde 76,1 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı son bir yıllık dönem toplamında yüzde 75 oldu.

Yıllık açık 8 aydır büyüyor

 Parasal sıkılaştırma esaslı programın ilk 15 aylık döneminde hızla küçülen yıllık dış ticaret açığında, geçen yılın sonlarında başlatılan faiz indirimleri sürecinin ortaya çıkan arızi şok gelişmeler yüzünden sekteye uğrasa da devam ettiği son sekiz ayda ise yeniden büyüme trendi yaşanıyor. Yıllık dış ticaret açığı, parasal sıkılaştırma önlemlerinin başladığı Temmuz 2023 sonu itibarıyla 121,1 milyar dolarla rekor bir düzeyde bulunuyordu. İzleyen dönemde ihracat mutedil artışını sürdürürken, sanayide frene basılması hammadde dış alımını azaltmış, tüketim ithalatı da eski hızını yitirmiş ve bu gelişmeler toplam ithalatı yavaşlatmıştı. Buna bağlı olarak küçülen yıllık dış ticaret açığı Ekim 2024 sonunda 78 milyar dolara kadar inmişti. Faiz indirimleri arifesinde Kasım 2024’te hızlanan ithalatla birlikte 79,5 milyar dolara çıkan yıllık açık, 2024’ü 82,2 milyar dolardan kapadı. Yıllık dış ticaret açığı ithalat artışlarının genelde ithalata göre daha yüksek seyrettiği bu yılın ilk yarısında da büyümeye devam ederek haziran sonu itibarıyla 89 milyar doları aştı.

En hızlı ithalat artışı yine tüketimde

Geniş ekonomik grupların sınıflandırmasına göre yılın ilk yarısında en yüksek oranlı ithalat artışı tüketim mallarında yaşandı, pastada en büyük bölümü oluşturan hammadde/ara malları ile yeni yatırımların göstergesi niteliğindeki yatırım mallarının dış alımındaki artışlar ise düşük kaldı. Bu eğilimin haziran ayında daha da güçlendiği dikkati çekti. Hammadde/ara malı ithalatının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,7 artışla 19 milyar 403,3 milyon, yatırım malı ithalatının da yüzde 13,6 artışla 4 milyar 192,9 dolar olduğu haziran ayında tüketim malı ithalatı yüzde 32,2 artışla 5 milyar 53,3 milyon dolara ulaştı.

Sanayi başta ekonomide üretim eğilimini yansıtan hammadde/ara malı ithalatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6,7 artışla 125 milyar 990 milyon, yatırım malı ithalatının da yüzde 2 oranında bir artışla 25 milyar 95,8 milyon dolar olduğu yılın ilk yarısında da tüketim malı ithalatı yüzde 13,9’la en hızlı artışı kaydederek 29 milyar 422,6 milyon dolara ulaştı.

Dış ticarette ilk yarı

-Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre haziranda ihracat önceki aya göre yüzde 6,1 azalırken, ithalat yüzde 1,8 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise haziranda önceki yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 3,6, ithalat yüzde 9,6 arttı.

-Haziranda; enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, yüzde 8,1 artışla 18 milyar 955 milyon dolar, ithalat yüzde 16,9 artışla 22 milyar 544 milyon dolar, bu bazda dış ticaret açığı 3 milyar 588 milyon dolar ve ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 84,1 oldu.

-Ekonomik faaliyetlere göre haziran ayında ihracatta imalat sanayi yüzde 94,8, tarım, ormancılık ve balıkçılık yüzde 2,9, madencilik ve taş ocakçılığı yüzde 1,7 pay aldı. l Ocak-haziran döneminde ekonomik faaliyetlere göre ihracatta imalat sanayinin payı yüzde 94,2, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 3,6, madencilik ve taş ocakçılığı sektörünün payı yüzde 1,6 oldu.

-Haziranda ihracatta ilk sırayı 1 milyar 728 milyon dolarla Almanya aldı. Bu ülkeyi; 1 milyar 266 milyon dolarla İngiltere, 1 milyar 197 milyon dolarla ABD, 1 milyar 70 milyon dolarla İtalya, 890 milyon dolarla Fransa izledi; ilk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 30’unu oluşturdu.

-Ocak-haziran döneminde en çok ihracat 10 milyar 915 milyon dolarla Almanya’ya yapıldı. Almanya’yı 8 milyar 164 milyon dolarla İngiltere, 7 milyar 837 milyon dolarla ABD, 6 milyar 662 milyon dolarla İtalya ve 5 milyar 636 milyon dolarla Irak izledi. İlk yarıda toplam ihracatın yüzde 29,8’i bu 5 ülkeye yapıldı.

-Çin 3 milyar 831 milyon dolarla haziranda da en çok ithalat yapılan ülke oldu, bu ülkeyi 3 milyar 316 milyon dolarla Rusya, 2 milyar 698 milyon dolarla Almanya, 1 milyar 468 milyon dolarla ABD, 1 milyar 117 milyon dolarla İsviçre izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplamın yüzde 43,3’ünü oluşturdu.

-İlk altı ayda 23 milyar 956 milyon dolarla en çok ithalatın yapıldığı Çin’i 21 milyar 705 milyon dolarla Rusya, 14 milyar 642 milyon dolarla Almanya, 8 milyar 259 milyon dolarla ABD, 7 milyar 984 milyon dolarla İtalya izledi ve 5 ülkenin ithalattaki payı yüzde 42,3 olarak gerçekleşti.

-Haziran ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,8, yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı ise yüzde 3 oldu.

-Ocak-haziran döneminde imalat sanayii toplam ihracatta yüzde 94,2, yüksek teknoloji ürünleri ise imalat sanayi ihracatı içinde yüzde 3,5 pay aldı. l Haziranda imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı da yüzde 83,5 olurken, bunun yüzde 10’unu yüksek teknoloji ürünleri oluşturdu.

-Ocak-haziran döneminde imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı yüzde 80,4, yüksek teknoloji ürünlerinin bunun içindeki payı yüzde 10,9 olarak gerçekleşti.