Döngüsel iş modellerinde yapay zeka desteği

Dünyada son 30 yılda kamu ve özel sektör kurumları ve bireyler büyük bir e-dönüşüm sürecinden geçti. Bu sü­reçte büyük bir kültürel dönüşüm de ya­şandı. Bireysel ve kurumsal davranış ve yaşam biçimleri değişti. Dijital ve top­lumsal dönüşüm birbirini besleyerek ger­çekleşmeye devam etmekte.

Türkiye’de 1997 yılında gazete ve der­giler internetten yayımlanmaya, banka­lar internetten bankacılık hizmeti ver­meye başladı. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nın hazırladığı “e-Dönüşüm Türkiye Projesi 2005 Eylem Planı” şöyle diyordu: Tüm dünyada bilgi toplumu ol­ma çabaları arttı.

ABD’nin 1990’lı yıllardan itibaren bilgi ve iletişim teknolojileri ile sağladığı ve­rimlilik artışı ve ekonomik büyümenin etkisiyle yoğunlaşan bu çabalarda Avru­pa Birliği de önemli bir aktör olarak yeri­ni aldı.

23 Mart 2000’de Lizbon’da yapılan Av­rupa Konseyi toplantısında, Avrupa’nın gelecek 10 yılda dünyadaki en rekabetçi ve dinamik bilgi tabanlı ekonomisi hali­ne gelmesi stratejisi ortaya kondu. e-Dö­nüşüm Türkiye Projesi’nin hayata ge­çirilmesinde, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen Lizbon Stratejisi ve Türki­ye’nin taraf olduğu e-Avrupa Girişimi ön­celikle dikkate alınacaktır.” Türkiye’de ilk telekom ve enerji sektöründen 6 firma 2008 yılında e-faturaya geçti. Gelir İdare­si Başkanlığı düzenlemesi ile 5 Mart 2010 tarihinde GİB platformundan e-fatura kesme ve görüntüleme başladı.

Döngüsellikte verinin gücü ve ibreyi yönetmek

İletişim devrimi sanayi devriminin so­nuçlarını besleyip büyüttü, ardından ge­len dijital devrim ise devleştirdi. Dünya­nın bugün geldiği durumda yine “dönüş­mek” zorundayız. Sürdürülebilir küresel kalkınma için “yeşil dönüşüm şart” ve di­jital dönüşümün gücüne ihtiyaç var. İkiz Dönüşüm Eylem Planlarına, dönüşümü hızlandıran ve yaygınlaştıran “toplumsal dönüşüm” adımları da ekleniyor. “Üçüz Dönüşüm” zamanındayız.

Döngüsel iş modellerine geçişte yapay zeka neden önemli? Dijital süreçler ye­şil dönüşümü nasıl destekleyebilir? Bu soruları Podcast konuğum Selco Danış­manlık Partneri Alper Şener’e sordum: Bir lojistik dağıtım ağında maliyet unsur­larını azaltmak için daha az yakıt tüketi­mi ve daha kısa sürede sevkiyat sağlamak sürdürülebilirlik hedeflerine de hizmet edebilir. Ancak “maliyetleri düşürelim, sürdürülebilirlik hedeflerini gerçekleşti­relim” kolaycı ve yüzeysel bakış olur. Ma­liyeti azaltan bir yol karbon ayak izini yükseltebilir. Döngüsellik metrikleri de sürece dahil edilmeli. Dijital dönüşümde başlangıç noktamız veridir. Veriyi ortaya çıkarmak, ölçülebilir hale getirmek, ge­rekli sistemleri ve teknolojileri kurmak, doğru metrikleri ve raporları oluşturmak ve sonuçları göstermek.

Aslında döngüsellik için çok büyük adımları atıyor ve o semte yaklaşıyoruz. Sürece döngüselliği katmak için gerekli efor eşik seviyesi düşüyor.

O semte uğramadan geçip gidersek bi­zim hatamız olur. Üretime yönelik diji­tal dönüşüm projelerinde yazılımları “ve­rim, maliyet, kalite, sarf miktarı” denge­si üzerine kurgularız. İbreyi yöneten ve dengeyi kuran biziz. Doğru dengenin ku­rulması için gereken modelleri ve verile­ri oluşturarak döngüselliği denkleme ala­biliriz. Yapay zeka karar destek sistem­lerinde kural kurgusuna döngüselliği de katabiliriz. Burada bir fırsat var ve o sem­te yaklaşmışken görmezden gelmemek bizim elimizde.” Sorumluluk bizde, daha fazla gecikmeyelim, döngüsellik semtine uğramadan geçmeyelim.

* Podcast: Sürdürülebilir Yaşam Okulu #089 Döngüsel Ekonomide Yeni İş Model­leri. Yapay Zeka Destek Sistemleri