Dünya ekonomisinde döngüsellik oranı

Döngüsel ekonomi sürdürülebilir kal­kınma için neden önemli? Dünya ekonomisinde döngüsellik oranı nedir ve bu oran nasıl yükseltilebilir? Bu so­ruları Marmara Üniversitesi İktisat Fa­kültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Esra Yük­sel Acı’ya sordum.

Döngüsel ekonomi­nin sağlayacağı faydaları şöyle özetliyor: “Kaynakların kullan-at modeli yerine, yeniden kullanım, geri dönüşüm ve ona­rım gibi yöntemlerle ekonomide tutuldu­ğu, sürdürülebilir bir sistem olan döngü­sel ekonomi stratejileri uygulanır ise, se­ra gazı emisyonları yüzde 45 azaltılabilir, 2 milyon yeni iş yaratılabilir ve 4,5 tril­yon dolardan fazla maliyet tasarrufu sağ­lanabilir.”

“Döngüsel modellere geçiş stratejile­ri uygulandığında, sistemde hangi etki­leri yaratabilir?” diye sorduğumda ise şu cevabı veriyor: “Döngüsel ekonomi stra­tejisinden beklenen üç etki var. Daha az hammadde ve daha düşük enerji kulla­nımıyla sağlanan kaynak verimliliği et­kisi. Organik ve inorganik atıkların yö­netimiyle sağlanan atık azaltımı etkisi. Dayanıklı tasarımlar, modüler ürünler ve onarılabilir sistemler yoluyla karbon ayak izini düşüren ürün yaşam döngüsü etkisi.”

Tek yol “Döngüsel Ekonomi Paradigması”

“Dünyada bu etkilerin ne kadarı geçer­li olabiliyor? Circle Economy Founda­tion tarafından yayımlanan Circularity Gap Report 2025’e göre dünya ekono­misinin döngüsellik oranı %6,9’a gerile­miş durumda. 2024’te bu oran %7,2’ydi. 2018’deki %9,1 seviyesinden bir hayli düşmüş durumda. Döngüsellik oranı ne­den önemli? Çünkü küresel ekonomiye giren malzemelerin yüzde kaçının ikincil (geri kazanılmış) malzemelerden oluş­tuğunu gösteriyor. Dünyada 20. yüzyılın tamamında tüketilen kaynak miktarının 740 milyar ton olduğu, son 6 yılda tüketi­len kaynak miktarının ise 582 Milyar ton olduğu düşünüldüğünde, döngüselliğin önemi bir kez daha ortaya çıkıyor.” diyor.

İnsan yaşamının sürmesi için böyle­sine önemli bir konuda ilerleyemediği­mizi hatta geriye düştüğümüzü belirten Prof. Dr. Esra Yüksel Acı, ilgili aktörleri harekete davet ediyor: “Peki, döngüsel­lik oranının artması için aksiyon alacak aktörler kim? Elbette ilgili regülasyonla­rı yapacak olan kamu sektörü, yatırımları finanse edecek olan finans sektörü, bu ya­tırımları yapacak olan işletmeler ve tabi ki vatandaşların desteği. Gezegensel sı­nırlar içinde insan refahına olumlu katkı­lar sunabilecek tek yol Döngüsel Ekono­mi Paradigması’ndan geçiyor.”

Döngüsel ekonominin geleceği

Döngüsel sistemlerinin gerekliliğini kavramak ve inovatif çözümler üretmek için üniversitelerin ve sivil toplum ku­ruluşlarının öncülük etmesi çok değer­li. Marmara Üniversitesi Yeşil Ekonomi ve Sürdürülebilirlik Kulübü ve Sivil Top­lum Kuruluşları Araştırma ve Uygulama Merkezi işbirliği, Marmara Üniversite­si Mezunları ve Akademisyenler Derne­ği ve Nihad Sayar Eğitim Vakfi desteği ile hazırlanan EDUYESK Yaz Okulu bu konuda iyi örneklerden biri. Ücretsiz ve kontenjan sınırlı webinar serisinde; sür­dürülebilirlik, yeşil, dijital ve toplumsal dönüşüm konularında akademisyenler ve sektör uzmanları eğitim veriyor. Ben de “Sürdürülebilirlik İletişimi 101” eği­timi ile 22 Temmuz’da bilgi ve deneyim­lerini paylaşıyorum. Organizasyona li­derlik eden Prof. Dr. Esra Yüksel Acı’yı, aksiyon odaklı çalışmaları için tebrik ediyorum.

Bu alanda önemli bir gelişme daha var. Sürdürülebilir Yaşam Okulu öncülüğün­de ve sektörel desteklerle; gençler, üni­versiteler ve iş dünyasını buluşturan Sür­dürülebilir Yaşam Festivali, bu yıl Ekim ayında “İşte Döngüsel Gelecek” teması ile düzenleniyor.