Emeklilik süreci: Adım adım nasıl takip edilir, süreç nasıl sonlanır?

Emeklilik, çalış­ma hayatının en önemli dönemeçle­rinden biridir. Ancak sürecin doğru yönetil­mesi, hangi statüden ve ne zaman emek­li olunacağının doğ­ru tespit edilmesi son derece önemlidir.

Bu yazımızda, sigortalı­ların (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve banka sandık­ları) emeklilik sürecini nasıl takip edeceklerini ve emeklilik işlemle­rinin nasıl sonuçlanacağını adım adım ele alacağız.

Kim ne zaman emekli olabilir?

Öncelikle, 8 Eylül 1999 tarihin­den önce sigortalı olanlar, kamuo­yunda bilinen adıyla EYT’liler, yaş şartı aranmaksızın emekli olabili­yor. Bu kişilerin emeklilik için ta­mamlamaları gereken şartlar:

-Kadınlar için 20 yıl sigortalı­lık süresi

-Erkekler için 25 yıl sigortalı­lık süresi

-SSK’da ilk işe giriş tarihine göre 5.000 – 5.975 gün prim

-Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’n­da kadınlar için 7.200 gün, erkek­ler için 9.000 gün prim

Özel banka sandığı çalışanla­rı da SSK’lılar gibi, ilk işe başla­ma tarihine göre 5.000 – 5.975 gün arasında prim günüyle emekli ola­biliyor.

Emeklilikte hangi statüden aylık bağlanacağı ise son 2.520 gün (7 yıl) kuralıyla belirleni­yor. Son 7 yılın yarısından faz­lası (1.260 günden fazla) hangi statüde geçtiyse emeklilik o sta­tüden gerçekleşiyor. Son 2520 gün içinden ikiden fazla statü var ise, en çok hangi statüden prim ödenmiş ise o statünün şartları ile emekli olunur.

Emeklilik için ön hazırlık

Emeklilik sürecine başlamadan önce şu adımların atılması gere­kiyor:

1- E-Devlet üzerinden SGK hiz­met dökümü alınmalı.

2- İlk işe başlama tarihi kontrol edilmeli. 8 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanlar için askerlik borç­lanması, doğum borçlanması veya yurtdışı borçlanması gibi yöntem­lerle sigorta başlangıcının geri çe­kilmesi imkânı araştırılmalı.

3- Prim gün sayısı ve sigortalılık süresi incelenmeli.

Eksik gün varsa isteğe bağlı si­gortalılık, borçlanma veya diğer yöntemlerle tamamlanmalı.

Emeklilik başvurusu nasıl yapılır?

Prim ve süre şartlarını tamam­layan sigortalılar için artık emek­lilik başvurusu aşamasına geçilir. Önemli bir husus: Sigortalı ola­rak çalışmaya devam eden bir kişi emeklilik için başvuru yapamaz. Öncelikle işten ayrılması gerekir.

İşveren tarafından “Kod 8” (emeklilik nedeniyle işten çıkış) koduyla çıkış yapılmalıdır. Bu çı­kışın yapıldığı gün, sigortalı ister­se SGK’ya giderek, isterse E-Dev­let üzerinden emeklilik başvuru­sunda bulunabilir.

E-Devlet başvuru adımları

-E-Devlet’e giriş yapılır.

-“Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” bölümünden “Yeni Baş­vuru” seçilir.

-Hangi statüden emekli olu­nacaksa (4A-SSK, 4B-Bağ-Kur, 4C-Emekli Sandığı) seçilir.

-“Yaşlılık aylığı” türü işaretlenir.

-Emekli maaşının yatırılacağı banka ve şube seçilir.

-Adres, iletişim bilgileri kont­rol edilerek başvuru tamamlanır.

Süreç nasıl takip edilir?

Başvurudan sonra sigortalılar, E-Devlet’teki DYS (Dijital Yazış­ma Sistemi) üzerinden emeklilik dosyalarının hangi aşamada oldu­ğunu görebilir.

Ayrıca, 4A/4B/4C Emekli Ay­lık Bilgisi bölümlerinden maaş bağlanma durumunu kontrol ede­bilirler.

Emekli aylığı bağlandığında, sistemde hangi tarihte bankadan maaş alınabileceği bilgisi yer alır.

Emekli maaşı ve promosyonlar

Emekli aylıkları, sigortalının seçtiği bankaya yatırılır. Bankalar, emeklilere 12.000 TL ile 27.000 TL arasında değişen tutarlarda, 3 yıl boyunca o bankadan maaş alma taahhüdü karşılığında promosyon ödemesi yapmaktadır.

Emeklilik sonrası haklar

Emekli olduktan sonra:

-İşyerinde kıdem tazminatı ve kullanılmayan yıllık izin ücretle­ri alınır.

-Çalışmaya devam edilmek is­tenirse, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödenerek çalışıla­bilir. Bu durumda maaştan kesinti yapılmaz, işyerinden alınacak üc­rette ise brüt ödeme tercih edilirse bir miktar artış olur.

Kademeli emeklilik bekleyenler

8 Eylül 1999 sonrasında sigor­talı olanlar, yani 9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında si­gortalı olanlar, kademeli emeklilik bekleyenlerdir.

Yasal bir düzenleme olmadığı takdirde:

-SSK’da kadınlar 58 yaş ve 7.000 gün, erkekler 60 yaş ve 7.000 gün ile;

-Ya da 4500 gün prim + 25 yıl sigortalılık şartıyla kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabi­lir.

-Bağ-Kur ve Emekli Sandı­ğı’nda ise kadınlar ve erkekler için 9.000 gün prim ve kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı bulunur.

-Mayıs 2008 sonrasında si­gortalı olanlarda ise kademeli yaş düzenlemesi uygulanmış olup, emeklilik yaşı kadınlarda 58-65, erkeklerde 60-65 arasında değiş­mektedir.

Özellikle 9 Eylül 1999 – 2008 ta­rihleri arasında sigortalı olanlar, bugün kademeli emeklilik soru­nuyla karşı karşıyadır. Bu konuda muhalefetin kanun teklifleri bu­lunsa da, iktidarın şu an için böy­le bir çalışması yok. Ancak, kade­meli emeklilik konusu ilerleyen dönemde tıpkı EYT gibi gündeme gelmeye devam edecektir.