EYT’de prim gün sayısının önemi: Kadın sigortalıların karşılaştığı zorluklar

Türkiye ’de emeklilik sis­temi, hem işe baş­lama tarihi hem de prim gün sayı­sı üzerinden şekil­leniyor. Özellikle 8 Eylül 1999 önce­sinde sigortalı olan kadın ve erkekler Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenleme­si kapsamında değerlendiri­liyor. Ancak bu düzenleme, her sigortalının aynı ölçüde yararlandığı bir hak sağlamı­yor. Özellikle kadın sigortalı­lar için prim gün sayısındaki eksiklik, EYT’den yararlan­manın önünde en büyük engel olarak öne çıkıyor.

Örnek Senaryo: 1979 do­ğumlu kadın sigortalı

-Doğum yılı: 1979

-Sigorta girişi: Ocak 1999, 20 yaşında

-Toplam prim gün sayısı: 1500 gün

-Emeklilik için gerekli prim günü (SSK): 5975 gün

Bu sigortalının emekli ola­bilmesi için 4475 gün eksi­ği bulunuyor. Doğum borç­lanması veya yurt dışı borç­lanması gibi hakları yoksa bu açığı yalnızca çalışarak ya da isteğe bağlı prim ödeyerek kapatması gerekiyor. Hesapla­malara göre 4475 günün ta­mamlanması yaklaşık 12 yıl 5 ay sürüyor. Bu da kişinin 58 yaşını geçerek emekli olması anlamına geliyor.

Bu noktada, kişi EYT kapsa­mına girse de fiilen EYT’den yararlanamıyor, çünkü gerek­li prim gününü doldurması yaş haddini aşmasına neden oluyor.

Alternatif yol: 3600 günle emeklilik

Bu durumda olan kadın si­gortalıların önünde bir başka yol var: 3600 günle emeklilik.

-3600 prim gününü doldu­ran kadın sigortalılar 58 ya­şında emekli olabiliyor.

-Örnekteki sigortalının 1500 günü tamamlanmış.

-Kalan 2100 gün (yaklaşık 5 yıl 10 ay) çalışarak veya is­teğe bağlı sigorta ödeyerek ta­mamlanabilir.

Ancak burada kritik bir ay­rım var: İsteğe bağlı prim öde­meleri sadece Bağkur kapsa­mında geçerlidir.

-SSK’da isteğe bağlı prim yatırma hakkı 1 Ekim 2008’de kaldırıldı.

-Bu tarihten sonra tüm is­teğe bağlı ödemeler Bağkur olarak değerlendiriliyor.

Dolayısıyla, sigortalı çalış­ması mümkün olmayan ve ek­sik primini sadece isteğe bağ­lı ödeyerek tamamlamak is­teyenler için emeklilik planı farklılaşır:

-Kadınlar: 56 yaşında, 5400 günle Bağkur’dan emek­li olabilir.

-Erkekler: 58 yaşında, 5400 günle Bağkur’dan emek­li olabilir.

SSK mı, Bağkur mu? Son 2520 gün kuralı

Emeklilik hesabında son 2520 gün kuralı büyük önem taşır.

-Eğer bu sürede en az 1261 gün SSK’lı çalışması varsa, emeklilik SSK üzerinden ger­çekleşir.

-Ancak böyle bir imkân yoksa isteğe bağlı primler Bağkur’a yazılacağı için kişi Bağkur şartlarına tabi olur.

Bu fark, emeklilik yaşını ve prim gün şartlarını doğrudan etkiliyor. Örneğin:

-SSK’da: Kadın 58, erkek 60 yaşında, 3600 günle emek­li olabilir.

-Bağkur’da: Kadın 56, er­kek 58 yaşında, 5400 günle emeklilik mümkündür.

Ayrıca Bağkur’da tam emek­lilik için 7200 (kadın) ve 9000 (erkek) gün şartı vardır. Bu gün sayısını tamamlayama­yanlar için 5400 günle kısmi emeklilik yolu öne çıkar.

Bakan Işıkhan’ın açıkla­ması: Bağkur’da 9000 gün şartı düşecek mi?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, yaptığı son açıklamada Bağkur’lular için önemli bir düzenlemeye işaret etti. Bakan, 2028 yılına kadar en geç yapılacak bir düzenleme ile Bağkur’da emeklilik için aranan 9000 gün şartının 7200 güne düşü­rüleceğini söyledi.

Bu açıklama, tüm Bağkur­lu’ları ilgilendiren köklü bir değişiklik mi olacak, yoksa yalnızca küçük esnafı kapsa­yan sınırlı bir düzenleme mi getirilecek henüz netlik ka­zanmadı. Aynı şekilde, düzenlemenin hangi sigortalı grup­ları kapsayacağı da merak ko­nusu:

-8 Eylül 1999 öncesi sigor­talılar mı yararlanacak?

-9 Eylül 1999 sonrası si­gortalılar için mi geçerli ola­cak?

-Kadınlarda 7200 gün şar­tı 5400 güne mi düşürülecek?

Bu soruların yanıtları iler­leyen günlerde yapılacak açık­lamalarla netleşecek. Ancak şimdiden görünen şu ki, mil­yonlarca Bağkurlunun emek­lilik planını doğrudan etkile­yecek bir adım yolda.

İsteğe bağlı sigorta maliyeti

İsteğe bağlı sigorta primle­ri, brüt asgari ücretin %32’si üzerinden hesaplanıyor. 2025 itibarıyla aylık ödeme tutarı yaklaşık 8.321,76 TL’dir. Ça­lışmayan kişiler, bu ödeme­lerle eksik günlerini tamamlayabilir. Ancak ödeme stra­tejisinin emeklilik statüsünü (SSK ya da Bağkur) değiştire­ceği unutulmamalıdır.

Borçlanma haklarıyla fark yaratmak

Kadın sigortalıların ba­zı haklar sayesinde prim gün sayılarını hızla artırmaları mümkündür:

-Doğum borçlanması (en fazla 3 doğum için 2160 gün),

-Yurt dışı borçlanması (3201 sayılı yasa),

-Usta öğreticilik, doktora, askerlik gibi süreler (5510 sa­yılı Kanun’un 41. maddesi).

Bu imkânlar sayesinde prim günlerini birkaç yıl içinde doldurup, yaştan önce emek­lilik hakkına kavuşmak müm­kün olabilir.

Sonuç: EYT herkes için eşit bir çözüm değil

EYT düzenlemesi, sigorta giriş tarihi eski olan yüzbin­lerce kişiye erken emeklilik kapısı açsa da, prim gün sayı­sı eksik olan sigortalılar için fiilen bir avantaj sağlamıyor. Özellikle kadın sigortalılar, doğum ve iş gücüne ara verme nedenleriyle prim günlerini tamamlamakta daha fazla zor­luk yaşıyor.

Öte yandan, Bağkur’da 9000 gün şartının 7200 güne indiril­mesine yönelik çalışma, tablo­yu kökten değiştirme potansi­yeli taşıyor. Bu nedenle, sigor­talıların emeklilik planlarını yaparken yalnızca mevcut dü­zenlemeleri değil, aynı zaman­da önümüzdeki dönemde açık­lanacak yeni düzenlemeleri de göz önünde bulundurması ge­rekiyor.