Hal Yasa taslağı gıda enflasyonuna çare olur mu?

Hal Yasa taslağının toplumu ikiye böldüğü söyleniyor. Anlamak mümkün değil… Üre­tici ve tüketici fiyatları arasında uçurum oluş­muşsa, gelirin paylaşımında adaletsizlik varsa, yeni yasa ile bunu düzeltmeye çalışmanın nesi yanlış olabilir?

Kaldı ki yasa taslağını okuyan­ların sayısı bir elin parmaklarını geçmez diye tahmin ediyorum. Her zamanki gibi bilgi sahi­bi olmadan fikir sahibi oluyor ve onu zikrediyo­ruz. Aslında kutuplaşmanın asıl nedeni sosyal medyanın oluşturduğu yankı fanusları. Nere­deyse herkes, kendisi gibi düşünenlerden olu­şan fanuslarda yaşıyor, karşıdan gelen önerileri ve görüşleri dinlemeden tavır alıyor.

Taslağı ve Bakanlıktan temin ettiğim gerek­çelerini dikkatlice okudum. İşin özü, sebze ve meyve piyasalarında rekabet ortamının iyi­leştirilmesi, aracı sayısının azaltılması, üre­tici örgütlerine avantajlar sağlanması ve ül­ke ölçeğindeki düzenlemelerle ilgili olarak ba­zı yetkilerin belediyelerden merkezi yönetime aktarılmasından ibaret.

Yeni taslakla neler değişiyor?

Kamuoyunda Yeni Hal Yasası olarak da bili­nen, 11.03.2010 Tarih ve 5957 Sayılı “Sebze ve Meyveler ile Arz ve Talep Derinliği Bulunan Di­ğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hak­kında Kanun”da bazı maddelerin değişikliğini öngörülen yasa taslağı ve gerekçeleri hakkında öne çıkan konuları, teknik ayrıntılara girmeden özetlemeye çalışalım:

Toptancı hallerinin kurulması, taşınması ve kapatılması Bakanlığın iznine tabi oluyor. Bu­rada, yeterli hizmet altyapısı olmayan ve asgari ölçütleri sağlamayan toptancı hallerinin kurul­masının önlenmesi amaçlanıyor. Bu şekilde ül­ke genelinde bir standardın oluşturulabilmesi olumlu bir adım. Öngörülen şartları sağlamadı­ğı Bakanlık veya belediye tarafından tespit edi­len toptancı hallerinin Bakanlıkça kapatılması hükmü getiriliyor.

Bunun yanı sıra toptancı hali kurmak isteyen üretici örgütlerine toptancı hal yerlerinin be­delsiz sağlanması hedeflenmiş. Böylelikle üre­tici örgütlerinin güçlenmesi sağlanabilecek.

Malların toptan alımı, satımı ve sevki hal ka­yıt sistemine bildirilir hükmü getirilerek hal içi ve hal dışı satışlara ilişkin karışık düzenleme sadeleştirilmiştir.

Üretici örgütlerine satılan mallardan gelir vergisi alınmaması hükmüyle üretici örgütleri destekleniyor.

Belirli niteliklere sahip marketlerin satışa sunacakları sebze ve meyvelerin bir bölümü­nün, aracı olmaksızın üreticilerden ve üretici örgütlerinden satın almaları mecburiyeti (sa­tışlarının %20’si kadar), üretici ve tüketici fi­yatları arasındaki farkı azaltmayı hedefliyor. Buna uymayanlara 50 milyon TL’ye kadar ceza kesilebilecek.

Üretici örgütleri, kendi ortak ve üyelerinin mallarını pazarlayabilecekler.

Aynı hal bünyesinde komisyonculardan ko­misyonculara ve tüccarlardan tüccarlara mal devri ve satışı, aracı maliyetlerini azaltmak için yasaklanıyor.

Ayrıca sebze ve meyve ticareti yapanlara öde­me süresi de getiriliyor. Bu sayede, ürününü sa­tışa sunan herkes, belirlenen sürede ve banka­lar üzerinden ürün bedelini tahsil edebilecek.

Hal rüsumundan muaf olan malların neler olduğu açıkça belirtiliyor.

Üretici örgütleri teşvik ediliyor ve ödeyecek­leri kira bedellerinde yüzde 75 oranında indi­rim sağlanıyor.

Denetimleri etkinleştirmek adına, belediye­lerce uygulanmakta olan idari para cezalarının bir kısmının yetkisi Bakanlığa aktarılıyor.

Serbest rekabet oluşumuna yönelik eylem­ler için verilen ceza, yeniden değerleme oranıy­la 177 bin 340 TL’den 1 milyon TL’ye yükselti­liyor.

Bozulmuş ürünlerin imhası esnasındaki usulsüzlüklerde 200 bin TL ceza ve üç yıl des­tek yasağı getiriliyor.

Malları standartlara aykırı şekilde ambalaj­layan, taşıyan, depolayan ve satışa sunanlara 36 bin TL idari para cezası müeyyidesi söz konusu.

Ezcümle;

Ülke genelinde uyumu sağlamak için bazı yetkiler Bakanlığa geçerken bazıları belediye­lerde bırakılmış. Belediyelerden tüm yetkileri­nin alındığı iddiası gerçeği yansıtmıyor. Üretici örgütlerinin güçlendirilmesi, büyük peraken­deci marketlerin güçlerinin sınırlandırılması son derece önemli.