Hürmüz Boğazı korkusu

Aslında bu hafta Belçika’nın simgesi “Manneken Pis”e 5 yıldızlı Galatasaray forması giy­dirilecek olmasını yazacaktım. Belçika Galatasaraylı Taraftarlar Derneği’nin (BGTD) girişimiy­le önümüzdeki Salı günü gerçek­leşecek olan Brüksel’in “Büyük Meydanı”nda 1619 tarihinde ya­pılan bronz heykel “Manneken Pis”in bin 100 kıyafetinden biri de GS forması olması son derece önemli.

Ama Ortadoğu yangın yeri Avrupa diken üstünde...

İsrail’in İran’a saldırması son­rası Avrupa Birliği’ni “Hürmüz Boğazı” korkusu sardı. Petrol güzergahı üzerindeki dünyanın en kritik geçişi olarak nitelen­dirilen 54 km’lik “Hürmüz Bo­ğazı’nın kapatılma olasılığı bile AB’yi endişelendirdi. Birçok ülke güvenlik kabinesini topladı. AB liderleri arasında telefon diplo­masisi yaşandı.

İran Devrim Muhafızları Ko­mutanı Serdar İsmail Kowsa­ri’nin “Hürmüz Boğazı’nın kapa­tılma seçeneğini değerlendirdik­lerini ve İran’ın kararlılıkla en iyi kararı vereceğini” açıklaması bir anda AB’yi alarma geçirdi.

Dünyanın stratejik açıdan en hayati geçiş noktalarından biri olan Hürmüz Boğazı’nın İran tarafından gerçekleştiri­lecek bir abluka AB’yi korku­tuyor. Uzmanlar bu durumu “Avrupa için bir felaket” ola­rak nitelendiriyor. Enerji pi­yasası için hayati öneme sa­hip olan Hürmüz Boğazı’nın güvenliği konusunda endişeler yeniden gündeme geldi.

Dünya petrolünün yaklaşık üçte biri ve doğal gazın önemli bir kıs­mı Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor olması en büyük korku. AB’nin Suudi Arabistan, Katar ve Birle­şik Arap Emirlikleri’nden aldığı petrol ve sıvılaştırılmış doğalga­zın (LNG) yaklaşık beşte biri 20’si Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor.

ABD Enerji Enformasyon İda­resi’nin (EIA) “dünyanın en kri­tik petrol geçiş noktası” olarak tanımladığı Hürmüz Boğazı’nın kapanması petrol fiyatları doğ­rudan yükselmesi özellikle Or­ta Doğu yakıtına bağımlı olan AB ülkelerinde enerji sıkıntısına yol açacak. Uzmanlar, Hürmüz Boğa­zı’nın kapanmasıyla birlikte pet­rolde varil fiyatının 100 doların üzerine çıkmasına kesin gözüyle bakıyor. IEA verilerine göre, 2023 yılında günde yaklaşık 20 milyon varil ham petrol ve petrol ürünü Hürmüz Boğazı’ndan geçti. Yani dünya genelindeki toplam petrol ticaretinin yüzde 30’unun geçtiği geçit Hürmüz Boğazı.

IEA raporunda, “Hürmüz Bo­ğazı’nda uzun sürecek bir kriz yalnızca Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt, Irak ve Katar gibi kilit üreticilerden gelen sevkiyatı ak­satmakla kalmaz, aynı zamanda dünyanın yedek üretim kapasi­tesinin çoğunu da erişilemez ha­le getirir” uyarısına yer veriliyor. IEA, “Hürmüz Boğazı’ndan ge­çen petrol hacminin büyüklüğü ve alternatif yolların azlığı, kısa süreli kesintilerin bile küresel piyasa üzerinde cid­di sonuçlar doğurmasına ne­den olur” görüşü de dile geti­riliyor.

100 doların üzerine çıkar

Petrol fiyatlarındaki ani bir artış enflasyonu ve ener­ji maliyetlerini de arttıra­cak. AB özellikle borsa, ima­lat, ulaşım ve tarım sektörlerinin kırılgan hale getireceğine dikkat çekiyorlar.

Bu hafta ham petrol fiyatları­nın yüzde 13 yükselmesinin ar­dından, Wall Street’ten Goldman Sachs, Hürmüz Boğazı’nın uzun süreli kapanmasının, petrol fi­yatlarını varil başına 100 doların üzerine çıkabileceği uyarısında bulundu. ING Emtia Stratejileri Başkanı Warren Patterson, son gelişmelerin ardından jeopolitik risk priminin ciddi şekilde fiyat­landığını belirtiyor. Patterson, “Küresel deniz yoluyla taşınan petrolün neredeyse üçte biri bu boğazdan geçiyor. Böyle bir ke­sintinin fiyatları 120 dolara ka­dar çıkarabileceğini” ileri sürdü.

İsrail-İran savaşında diploma­tik dengenin kırılgan ve risklerin yüksek olduğu Ortadoğu’da yapı­lacak hata, bölgesel çatışmayı kü­resel bir enerji krizine dönüştü­rülmesinden korkuluyor.

AB’yi, “ABD, Avrupa ülke donan­maları ve Körfez ülkelerini kapsa­yan askeri çatışmaları tetikleyerek daha geniş çaplı bir bölgesel ve kü­resel savaş riskini doğurabilir” en­dişesi sardı. AB üyesi birçok ülke güvenlik kabinelerini topladı. Du­rumu değerlendirmek için Alman­ya, Fransa ve İngiltere liderleri üç­lü telefon görüşmesi yaptı.

ABD, Türkiye, Fransa, Almanya ve İngiltere gibi güçlü ülkelerin de yer aldığı NATO müttefiki 32 ülkenin devlet ve hükümet baş­kanları Önümüzdeki hafta salı ve çarşamba günleri Hollanda’nın Lahey kentinde toplanacak. NA­TO müttefiklerinin liderleri “kü­resel savaş riski”ni de masaya ya­tırılması bekleniyor.