İhracat artışı ithalata fark attı

Türkiye’nin dış ticaretin­de temmuz ayında kay­dedilen gerçekleşmeler pozitif anlamda yeni bir kırıl­manın işareti verdi.

Uzun süredir devam eden olumsuz seyrin tersine bir ge­lişme yaşanan temmuzda, itha­lata göre 5,6 puan daha hızlı ar­tan ihracat tüm zamanların en yüksek; dış ticaret açığı ise son dokuz ayın en düşük düzeyini gördü. Kasımdan bu yana yaşa­nan büyüme ile haziran sonun­da 89 milyar doları aşan yıllık dış ticaret açığı da temmuzda 88 milyar dolar dolayına inerek küçülmeye geçti.

Son bir yıldaki en yüksek aylık artış

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) açıkladığı dış ticaret verilerine göre temmuz­da ithalat geçen yılın aynı ayı­na göre yüzde 5,4 artışla 31 mil­yar 382,7 milyon dolar olurken, ihracat ise yüzde 11’le son bir yıldaki en yüksek aylık artışı­nı kaydederek 24 milyar 938,3 milyar dolar oldu. Temmuz ayında ihracat artışı, ithalat­takinin 5,6 puan üzerinde ger­çekleşti. Temmuzdaki tutarın, aylık bazda Türkiye tarihinde gerçekleşen en yüksek ihracat hacmi olduğu belirlendi.

Buna bağlı olarak temmuz ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,8 küçülerek 6 milyar 444,4 milyon dolara indi. Dış tica­ret hacminin geçen yı­lın aynı ayına göre yüz­de 7,8’lik büyüme ile 56 mil­yar 320,9 milyon dolar olur­ken, geçen yıl temmuzda yüz­de 75,5 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı bu yıl yüzde 79,5’e sıçradı.

Ekonomik faaliyetlere göre bakıldığında temmuzda ihra­catın yüzde 95,5’ini imalat sa­nayii, yüzde 2,2’ini tarım, or­mancılık ve balıkçılık sektörü, yüzde 1,6’sını da madencilik ve taş ocakçılığı sektörünün ger­çekleştirdiği belirlendi.

Yedi aylık açık 55,9 milyar dolar

Temmuz ayında ithalata gö­re çok daha hızlı artan ihracat, kümülatif bazda yüksek düzey­de bulunan açıktaki büyüme­yi kısmen sınırladı. Ocak-tem­muz döneminde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,1 artışla 156 milyar 317,2 mil­yon dolar, ithalat ise yüzde 6,9 artarak 212 milyar 220,2 mil­yon dolara ulaştı. Böylece ilk yedi aylık dönemler itibarıyla verilen dış ticaret açığı 49 mil­yar 809,5 milyon dolardan 55 milyar 903 milyon dolara yük­seldi. Ancak dış ticaret açığın­da ilk altı aylık dönemler itiba­rıyla yüzde 16,3 olan büyüme­nin, ocak-temmuz dönemleri itibarıyla yüzde 12,2’ye gerile­mesi pozitif bir gelişmeye işa­ret etti.

Dış ticaret hacminin da­ha çok ithalat kaynaklı yüz­de 6,1’lik bir genişlemeyle 368 milyar 537,4 milyon dolara ulaştığı ilk yedi ayda ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 73,7 ile geçen yılın aynı döne­mindekine yaklaştı.

Yıllık dış ticaret açığı küçüldü

Yıllıklandırılmış verilere gö­re temmuz sonu itibarıyla son bir yılda ise ihracat önceki bir yıllık döneme göre yüzde 3,1 ar­tışla 269,4 milyar, ithalat yüzde 4,1 artışla 357,7 milyar dolar ol­du. Geçen yıl temmuz sonu iti­barıyla 82,3 milyar dolar olan yıllık dış ticaret açığı bu yıl 88,3 milyar dolarla bunun yüz­de 7,3 üzerinde oluş­tu. Son bir yılda dış tica­ret hacmi yüzde 3,6 oranında büyüyerek 627,1 milyar dolara ulaşırken, önceki bir yıllık dö­nemde yüzde 76,1 olan ihraca­tın ithalatı karşılama oranı son bir yıllık dönem toplamında yüzde 75,3 oldu.

Yıllık dış ticaret açığı, para­sal sıkılaştırma esaslı prog­ramın ilk 15 aylık döneminde sanayide frene basılmasının hammadde dış alımını azalt­masının da etkisiyle hızla kü­çülerek Ekim 2024 sonunda 78 milyar dolara kadar inmiş­ti. Söz konusu açık, geçen yılın sonlarında başlatılan ve bu yıl özellikle ilk dört ayda ülkede ve dünyada patlak veren arızi şok gelişmeler yüzünden ge­çici olarak sekteye uğrasa da devam eden faiz indirimleri sü­recinde ise yeniden büyümeye geçmişti. Bu süreçte haziran so­nu itibarıyla 89,2 milyar dolara kadar yükselen yıllık ticaret açı­ğının temmuzdaki aylık geliş­melerin etkisiyle 88 milyar do­layına gerilemesi, lehte yeni bir seyrin başlama olasılığını güçlendirdi.

Temmuzda da en hızlı artış tüketimde 

İthalata geniş ekonomik grupla­rın sınıflandırması bazında bakıl­dığında tüketim mallarında hızlı, sanayi başta ekonomide üretim eğilimini yansıtan hammadde/ara mallarında düşük artış şeklindeki trend temmuz ayında da devam etti. Tüketim malı ithalatı geçen yı­lın aynı ayına göre yüzde 17,2 artış­la 5 milyar 344,6 milyon dolar oldu. Pastada en büyük bölümü oluştu­ran hammadde/ara malı ithalatı ise 20 milyar 461,2 milyon dolarla sadece yüzde 0,1 oranında bir ar­tış kaydetti. Yeni yatırımların gös­tergesi niteliğindeki yatırım (ser­maye) malı ithalatı da yüzde 14,2 artışla 5 milyar 394,5 milyon dolar oldu. Yılın ilk yedi ayı itibarıyla da hammadde/ara malı ithalatı yüzde 5,7 artışla 146 milyar 444 milyon, sermaye malı ithalatı da yüzde 4 artışla 30 milyar 489,5 milyon do­lar olurken, tüketim malı ithalatı yüzde 14,4 artışla 34 milyar 767,4 milyon dolara ulaştı.

 İhracatta Almanya, ithalatta Çin 

İhracatta Almanya temmuzda 1 milyar 970 milyon dolar, ilk yedi ayda 12 milyar 880 milyon dolarla ilk sırayı aldı. Yedi aylık ihracatta bu ülkeyi 1 milyar 696 milyon dolarla İngiltere, 1 milyar 570 milyon dolarla ABD, 1 milyar 504 milyon dolarla BAE, 1 milyar 100 milyon dolarla İtalya izledi. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 31,4’ünü oluşturdu. İthalatta ise temmuzda 4 milyar 638 milyon dolar, yedi ayda 28 milyar 594 milyon dolarla Çin birinci oldu. Ocak-temmuz dönemindeki ithalatta Çin’i 25 milyar 267 milyon dolarla Rusya, 17 milyar 647 milyon dolarla Almanya, 9 milyar 995 milyon dolarla ABD, 9 milyar 529 milyon dolarla İtalya izledi; toplam ithalatın yüzde 42,9’u bu beş ülkeden gerçekleştirildi.

Açıkta enerji ve altın etkisi

Enerji ürünleri ve parasal olmayan altındaki net ithalat, Türkiye’nin dış ticaret açığını büyüten en önemli unsurlar olmaya devam etti. Temmuz ayında enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat yüzde 12,8 artarak 23 milyar 108 milyon dolara yükseldi. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat ise yüzde 7,7 artarak 25 milyar 289 milyon dolar oldu. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç tutulduğunda Türkiye’nin verdiği dış ticaret açığı temmuz aylarına göre yüzde 27,1 küçülerek 2 milyar 990 milyon dolardan 2 milyar 181 milyon dolara geriledi. Dış ticaret hacmi yüzde 10,1 artarak 48 milyar 397 milyon dolar olurken enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 87,3’ten yüzde 91,4’e çıktı.

Yüksek teknolojinin payı yüzde 4,2

Türkiye’nin ihracatında yüksek teknolojili ürünlerin payında geçen yıla göre az da olsa artış yaşandı. Temmuz ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 95,5 olurken, yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatındaki payı ise yüzde 4,2’te kaldı. Bu oran geçen yıl aynı ayda yüzde 2,8 olmuştu. Ocak-temmuz dönemi itibarıyla da imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,4, yüksek teknoloji ürünlerinin bunun içindeki payı yüzde 3,4’ten yüzde 3,7’ye yükseldi. Temmuz ayında toplam ithalatın ise yüzde 83,6’sını imalat sanayi ürünleri oluşturdu, bunun içinde yüksek teknoloji ürünlerinin payı temmuz ayları itibarıyla yüzde 11,5’ten yüzde 12,7’ye çıktı. İlk yedi ay itibarıyla da imalat sanayi ürünleri toplam ithalatın yüzde 80,9’unu, yüksek teknoloji ürünler bunun yüzde 11,1’ini oluşturdu.

 İhracatta Almanya temmuzda 1 milyar 970 milyon dolar, ilk yedi ayda 12 milyar 880 milyon dolarla ilk sırayı aldı. Yedi aylık ihracatta bu ülkeyi 1 milyar 696 milyon dolarla İngiltere, 1 milyar 570 milyon dolarla ABD, 1 milyar 504 milyon dolarla BAE, 1 milyar 100 milyon dolarla İtalya izledi. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 31,4’ünü oluşturdu. İthalatta ise temmuzda 4 milyar 638 milyon dolar, yedi ayda 28 milyar 594 milyon dolarla Çin birinci oldu. Ocak-temmuz dönemindeki ithalatta Çin’i 25 milyar 267 milyon dolarla Rusya, 17 milyar 647 milyon dolarla Almanya, 9 milyar 995 milyon dolarla ABD, 9 milyar 529 milyon dolarla İtalya izledi; toplam ithalatın yüzde 42,9’u bu beş ülkeden gerçekleştirildi.