Merkez faiz indirse de size faydası yok

Ekonomik koşulların sıklıkla değişme­si yatırımcının da sürekli yeni kararlar vermesini gerektiriyor. Yatırımcı deyin­ce bir üretim tesisine yatırım yapan şirket sahibini de anlayabilirsiniz, elinde değer­lendirmesi gereken fazla tasarrufu olan bireysel ya da kurumsal yatırımcıyı da an­layabilirsiniz.

Bu iki grup için de ekono­mik belirsizlikler problem yaratırken ben bu yazıda ikinci gruptan bahsedeceğim.

Türkiye’nin şöyle yakın ekonomik geç­mişine (5 yıl) baktığımızda durumu bir kelimeyle adlandırmaya çalışsak herhal­de “Savrulma” kelimesi doğru olurdu. Eli­mizde olmayan şartların dayattığı bir sav­rulmadan bahsetmiyorum. Yoksa tabii ki bu süreç içerisinde hem ülkemiz hem de dünya çapında birçok büyük olay yaşandı.

Bunların birçoğunun da ülkemiz üzerinde ekonomik etkileri oldu ve olmaya devam ediyor. Covid19’dan, Rusya – Ukrayna Sa­vaşı’na, Ortadoğu’daki savaşlara kadar birçok büyük olay yaşandı. Fakat bu olay­lar dünyanın bütün ülkeleri için mevcut­tu ama neredeyse hiçbir ülkenin ekonomi politikalarında bizimki kadar bir savrul­ma görülmedi.

Yatırım ortamının hali

Hal böyle olunca da yatırımcının her se­ferinde değişen koşullara uyum sağlaması gerekti. Maalesef bu söylendiği kadar kolay gerçekleşen bir durum değil. 2021 yılı ikin­ci yarısından başlamak üzere 2023’ün ilk yarısına kadar derin negatif faiz politikası, Merkez Bankası’nın döviz piyasasında sü­rekli bir oyuncu olarak yer alması, makro ihtiyati önemler ve KKM uygulaması alı­nan finansal kararların ve bu alandaki ge­lişmelerin temel belirleyicileriydi.

Bu poli­tikaların da yatırım enstrümanları üzerin­de büyük etkileri oldu. TL mevduat cazip bir yatırım aracı olmaktan çıktı, enflasyo­na karşı korunmak için alınabilecek ne ka­dar varlık varsa hepsinin fiyatları TL cin­sinden yükseldi. Bunlar arasında konut, oto, hammadde, döviz, altını rahatlıkla sa­yabiliriz. Bir de bunun yanında son derece düşük faizlerle rahat borçlanma imkanı ve şirketlerin de bu politikadan nemalanma­ları borsamızı uçurdu.

Yeni dünyada yatırım

Şimdi işler değişti. Bir süredir değiştiği­ni ve bu değişimin uzunca süreceğini yazıp çiziyoruz. Bu değişime ancak 31 Mart yerel seçimlerinden sonra ikna olunmuş gibi gö­züküyor. Seçim öncesi hafta yurt içi yerle­şiklerin yüklü miktarlardaki döviz alışları da bunun en büyük göstergesi. Yeni dünya­mızda faizli enstrümanlar çok ciddi bir al­ternatif haline geldi. Faizin her türlü ya­tırım enstrümanı üzerinde ne büyük bir etkisinin olduğu bir kez daha yaşanarak görülmüş oldu.

Merkez Bankası bu ay yi­ne faizlere dokunmadı. Politika faizi %50 seviyesinde sabit kaldı. Hatta piyasada ge­celik faizler bu seviyenin altına geldiğin­de Merkez Bankası gerekli araçlarını kul­lanarak bu faizin %50’ye yakınsaması için elinden geleni yapıyor. Ayrıca bunu yap­maya devam edeceğini açıkça belirtiyor. Dolayısıyla yüksek faizin sebep olduğu değişen yatırım koşulları bir süre daha bi­zimle kalacakmış gibi gözüküyor.

Şöyle bir yanlış anlaşılma olduğunu gö­rüyorum. Merkez Bankası’nın faizleri dü­şürmeye başladığı zaman Türkiye’de fi­nansal koşullarının nispeten rahatlaya­cağına ilişkin bir beklenti var. Bu doğru bir beklenti değil. Merkez Bankası düşen enflasyona (düşerse) kendini uyumlan­dıracak. Diyelim ki enflasyon beklenti­leri şu anda aylık %2.5.

Bu da yıllık önü­müzdeki dönemde yaklaşık %34.5’lik bir enflasyona tekabül eder. Aylık enflasyo­nun ortalama %2’ye gelmesi, yıllık bek­lentiyi de %26.8’e düşürür. Enflasyonun böyle bir patikaya oturduğuna ikna olan Merkez Bankası’nın 10 puana yakın faiz indiriminde bulunması ve politika faizi­ni %50’den %40’a getirmesi nominal ola­rak bir faiz indirimi olsa da reel anlamda bir indirim olmadığı alamına gelir. Yani fi­nansal koşullar hala sıkı devam eder.

Hala yatırım ortamında faizin etkisi bugünkü gibi görülmeye devam eder. Bu da söylem­lere bakarsak enflasyon tek hanelere ine­ne kadar devam edecek. Bu sebeple olası faiz inirimlerinin yatırım ortamı için çok büyük değişiklikler getirmeyeceğini hesa­ba katmak gerekir.