Okullarda cep telefonu yasağı

Belçika Eğitim Bakanı Zuhal Demir ile or­tak dostumuzun evinde karşılaştık bir ak­şam yemeğinde. Elbette konu bir süre sonra bu eğitim yılı başında uygulamaya başlanılan “okullarda cep telefonu yasağı”na geldi.

Belçika’da Yeni Flaman Birliği (NV-A) par­tisinden siyasete giren ve hem milletvekili olarak hem de bakan olarak birçok “yenilikçi fikir”leriyle dikkat çeken Eğitim Bakanı Zu­hal Demir, okullarda cep telefonu kullanımın­da oldukça “muhafazakar” bir politika izliyor.

Uzmanlar, cep telefonlarının “dikkat süre­sini kısalttığı”nı ve okullardaki “akran zorba­lığı”nı artırdığını vurguluyor.

Yaşadığımız dijital çağda, dünya genelinde okullarda cep telefonu ve dijital cihaz kulla­nımına yönelik kısıtlamalar artıyor. Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya, Yunanistan, Güney Kore, Avustralya ve kısmen Türkiye’de okul­larda cep telefonu yasağı getirildi.

Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı 2023 yı­lında yayımladığı genelgeyle, okullarda akıl­lı cep telefonu kullanımına kısıtlama getir­di. Geçtiğimiz ağustos ayında yayımlanan yeni bir genelgede, 2025-2026 eğitim öğre­tim yılında da bu uygulamaya devam edile­ceği ve okullarda cep telefonu kullanımının kısıtlanacağı belirtildi. 81 ilin milli eğitim müdürlüklerine gönderilen genelgede öğret­menlerin sınıfta telefon kullanmaması, di­jital bağımlılığa neden olan etkenlere karşı farkındalığın artırılması ve ödevlerde sosyal medya uygulamalarının kullanımından ka­çınılması istendi. Uzmanlar, okullarda “net­leştirilmiş ve sertleştirilmiş, her okulun uy­gulamak zorunda olduğu bir düzenleme” ge­rektiğine dikkat çekiyor.

Beyin haz merkezinin cep telefonu uygula­maları ile sürekli uyarılmasının dikkat süre­sini azalttığını belirten Yeditepe Üniversite­si Eğitim Fakültesi’nde Prof. Dr. Yelkin Diker Coşkun, cep telefonu kullanımının dopamin bağımlılığına neden olduğuna dikkat çeki­yor. Prof. Dr. Coşkun, “Almanya’da yakın za­manda yapılmış bir araştırmada çocuklar 24 saat boyunca cep telefonundan uzaklaştırılı­yor. Sonrasında yapılan beyin görüntüleme­lerinde, beynin ön bölgesindeki haz merke­zinde daha sakin bir yapı görünüyor. Bu, ço­cukların dikkat ve bellek süreçlerinin daha sağlıklı işlemesi anlamına geliyor”

BM de yasak istiyor

Birleşmiş Milletler (BM) de okullarda akıllı cep telefon kullanımının, öğrenme­yi desteklemek amaçlı olması gerektiğine işaret ediyor. BM raporuna göre her dört ül­keden birinde, okul hayatında telefon kul­lanımını sınırlayan kurallar uygulanıyor. BM’nin eğitim, bilim ve kültür ajansı olan UNESCO, akıllı telefonların dikkat dağı­nıklığı, öğrenci mahremiyeti ve siber zor­balık riski yaratabildiğini savunuyor.

UNESCO 2023 yılında, öğrencilerin dikka­tini dağıtmamak ve öğrenmeyi engellememek için akıllı telefonların sınıflarda yasaklanma­sı yönünde bir çağrı yaptı. UNESCO’nun bir araştırmasına göre, bildirim geldiğinde tele­fonun yakınlarda bulunmasının bile öğrenci­lerin konsantrasyonunu bozmaya yetiyor. Öğ­rencilerin derse yeniden odaklanmaları ise 20 dakikayı buluyor.

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, refah düzeyi yüksek ülkelerde 12 ila 15 yaş arasındaki çocukların yüzde 96’sının kendi cep telefonu var.

Antisosyal hareketlere yol açıyor

Birmingham Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmada 30 farklı ortaokulun teneffüs ve öğle tatillerinde akıllı telefon kullanımı­na ilişkin kurallar karşılaştırıldı. Toplam 1227 öğrenciyi kapsayan araştırmaya göre, yasak; sağlık, huzur ve derslere odaklanma bağlamında amaçlanan iyileşmeyi göster­miyor. Buna karşın, akıllı telefonlarda ve sosyal medyada fazla zaman geçirmek ile ruh sağlığının bozulması, düzensiz uyku, düşük notlar ve okul içinde antisosyal ha­reketler arasında doğrudan bağlantı oldu­ğu ifade ediliyor.

Araştırmaya göre sadece okullara özel bir yasağın, amaçlanan iyileşmeye yetme­diğine ve okul dışında da aileler tarafından cep telefonu kullanımına belirli sınırlama­lar ve kısıtlamalar getirmeleri gerektiğine dikkat çekildi.

Kendi rahatımız için henüz iki yaşında­ki çocuğumuz önüne akıllı cep telefonu ko­yan bizim gibi toplumlarda bu yasağın uy­gulanması çok zor görünüyor. Eğitim aile­de başlar, öğretim okullarda…