Ölümüne teknoloji
Filistin uygulanan ambargolar nedeniyle her yıl İsrail’den 4 milyar dolara yakın ithalât yapıyor, İsrail’in en büyük ticari ortağı. Filistin tahılların yüzde 45’ini, meyvelerin yüzde 86’sını, sebzelerin yüzde 52’sini İsrail’den alıyor.
Gazze’ye ölüm saçan İsrail; halkına ileri teknolojinin, finans gücünün konforunu yaşatıyor. İsrail’in onlarca yüzü var, katil, acımasız, soykırımcı. Diğer taraftan coğrafyanın kaderine teknoloji ekip, güç hasat ediyor. İsrail’in onlarca yüzü var kimi yenilikçi kimi ölümcül.
Tarım ticareti çok kırılgan
İsrail Filistin savaşı tarım ticaretinin kırılganlığını bir kez daha ortaya koydu. G20 Zirvesinde ABD ve Hindistan tarafından büyük methiyelerle pazarlanan Hindistan- Orta Doğu- Avrupa Ekonomik Koridoru IMEC’in ne kadar kırılgan olduğunu gördük.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen’in “kıtalar ve medeniyetler arasında yeşil, dijital bir köprü” diyerek övdüğü IMEC’in savaşlardan beslenen Ortadoğu’da kök salması hiç kolay değil. Proje şimdiden Hayfa limanında güvenliğe takıldı, ticaretin yolları tuzaklarla örülü.
Uzmanlara göre dünya büyüme oranı 2024’te yüzde 1.7’ye gerileyebilir, dünya ekonomisinde 1 trilyon dolar bir durgunluk demek. İran’ın günlük petrolün beşte birinin nakledildiği Hürmüz Boğazını kapatma ihtimali, 2024 küresel enflasyonunu yüzde 6.7 seviyesine taşıyabilir. Savaş nedeniyle İsrail limanlarına yapılan taşımacılıkta navlun fiyatları ve savaş risk primi yükseltildi. İsrail Negev çölünde ürettiği potasyum ile dünya potas ticaretinin yüzde 8’ini yapıyor.
Rusya’nın arzı dengeleme ihtimaline karşı Gazze sınırından 30 km uzaktaki Aşhdod limanına yapılan füze saldırıları nedeniyle nakliyede sorunlar yaşanabilir. İsrail gıda endüstrisi yenilikçi ve katma değerli ürün üretmeye odaklı. 2021’de İsrail 4 milyardan fazla çiğ gıda ithal etti. ABD’den yapılan ithalatın lojistik maliyeti oldukça yüksek. Türkiye için fırsat.
Bilim ek refah biç
İsrail 50 yıldır tarımını teknolojiyle besledi, güçlü bir çiftçi örgütü kurdu. Tarım ekonomisinden, tarımsal teknoloji merkezine geçiş yaptı, tarımsal katma değerini artırdı. Su yönetimi ve güvenliğinde dünya lideri, tohumculuk ve robotik tarım alanlarında dünyaya know – how pazarlıyor, halkına refah satın alıyor.
Tarım Afrika’yı İsrail’e bağlıyor
İsrail soykırımına dünyadan farklı karakterde tepkiler yükselirken Afrika İsrail ile olan menfaat ilişkilerine göre sesinin tonunu ve rengini belirliyor. Chatlam House’un Afrika Programı Direktör yardımcısı Tighisti Amare’ye göre “gıda güvencesizliğiyle mücadele eden Afrika için İsrail’in tarım teknolojilerindeki becerisi ve hamiliği cazip bir fırsat.”
17 Ağustos 2022’de Türkiye - İsrail diplomatik ilişkilerinin yeniden başlatılma kararı özellikle tarım teknolojileri alanında yapılacak iş birliktelikleriyle güçlendirilecekti. Türkiye İsrail’e 6.74 milyar dolarlık ihracat yaparken ithalat rakamı 2.17 dolar. Milyar dolarlık belirsizlik başladı.
Türkiye’nin gıda enflasyonu OECD ortalamasının yüzde 400 üzerinde. TÜSİAD’ın tarım raporuna göre; girdi maliyetleri, kronik sorunlar, iklim değişikliği kaynaklı rekolte kayıpları, vergi düzenlemeleri gibi nedenlerle Türkiye Ortadoğu ve Avrupa’nın güvenli tarım tedarikçisi olma hedefinden uzaklaşıyor.
Dünya ekonomisindeki durgunluk, kur farkı, savaşlar Türk çiftçisine gelir kaybı, sofraya zam olarak yansıyor. Ezcümle; Cumhuriyetin 100. yaşını coşku ve minnetle kutlarken, dünyanın bin bir türlü halini, ülkelerin onlarca yüzünü görüyoruz. Bilime, teknolojiye yatırım yapanlar halkına mutluluk, safsata ekenler yokluk getiriyor. Doğum günümüz kutlu olsun.