Politikalarda yapılan yanlışların bedeli yavaşlayan bir ekonomi, 2024…
Türkiye ekonomisi Haziran 2023 ortodoks ekonomi politikasına dönmesiyle başlayan özellikle faiz politikasının etkisi görülmeye başladı. Temel amaç özellikle enflasyonla mücadele olması yavaşlatılan bir ekonomiyi gerektirmektedir.
Ekonomi biliminin genel bir adaleti vardır. Yapılan yanlış uygulamalar belli bir zaman dilimi içinde muhakkak bir fatura keser. Ülkemizde ne yazık ki hem Mayıs 2023 öncesi uygulanan yanlış ekonomi politikalarının etkisi, hem de uluslararası piyasalarda yaşanılan enflasyonun etkisiyle oluşan kronik yapı 2023 yılı biterken olumsuz etkilerini göstermeye devam ediyor.
Yabancı sermaya girişi önemli
Bilimin determenist yaklaşımının bir yansıması olan sebep ve sonuç ilişkisi ekonomide de yaşanmaktadır. Enflasyonun yönetilmemesi hatta irrasyonel tercihler özellikle otonom düşürülen faizler, yüksek enflasyon, yüksek kur olarak karşımıza volatil bir ekonomik yapı çıkarmıştır.
Bugün geldiğimiz nokta da bu sürecin maliyetleri ödenmeye başlamıştır. Unutmayalım ki burada bir fatura ödenecek ve ödenmeye başlandı. Ancak bu faturanın esas bedeli özellikle 2024 ilk yarısında daha çok hissedilecektir.
TCMB’nin faizler konusundaki tutum ve duruşu özellikle iç talep yönüyle ekonomik aktiviteyi yavaşlatacaktır. Burada belki de aleyhimize olan durum da uluslararası piyasalarında yavaşlamaya başlamış olmasıdır.
Kısacası ihracat bu konuda geçmişte olduğu yeterli destek verememe risk taşımaktadır. Zaten OVP’ye bakıldığında da özellikle yabancı sermaye girişinin önemi vurgulandığı da görülmektedir. Böylesi dönemlerin kendi özel durumları ve dolayısıyla da bu durumlara karşı alınması gereken birey ve firma yönüyle yöntemler olmalıdır.
Özellikle a) İşletmelerimiz için paranın maliyetinin en az 2024 yaz aylarına kadar artmaya veya yüksek kalmaya devam edeceği düşünülecek olursa nakit ihtiyacı yaratan tercihlerin ertelenmesi, yatırım, stok ve alacak politikalarının buna göre şekillendirilmesi gerekecektir. b) Birey tercihlerinde de öz kaynaklarla piyasalarda varlık alımı için uygun zamanların geleceği unutulmamalıdır.( Gayrimenkul, otomobil vb)
Piyasalar yavaşlıyor
Son açıklanan büyüme rakamlarının 3.çeyrekte bir önceki çeyreğe göre değişiminin yüzde 0,3 olması büyük resimdeki etkiyi bize göstermektedir. Bu rakamlara eşlik eden son açıklanan iki göstergede yavaşlamayı teyit etmektedir. Bunlardan ilki sanayi üretimidir.
Sanayi üretimi
Ülkemiz ekonomisi açısından en önemli öncü göstergelerden olan sanayi üretimi tabloda görüldüğü gibi Temmuz 2023’ten beri kesintisiz azalmaya devam etmektedir.
Özellikle sanayi üretiminin en büyük alt bölümü olan imalat sanayinin de aynı şekilde son 4 aydır azalıyor olması uygulanan faiz politikasının en önemli sonuçlarından biri olarak kabul edilebilir. Burada belki belirtilmesi gereken bu veriye istihdam (işsizlik yüzde 8,5 seviyesine düştü) ve kapasite kullanım oranlarının (yüzde 76,8’den yüzde 77,5 seviyesine çıktı) aynı yönde daha eşlik etmemesi öngörülen yavaşlamanın daha tam gerçekleşmediğini bize göstermektedir.
Ancak bu verilerde de özellikle 2024 yılının ilk aylarında benzer geri kötüleşmeleri göreceğimiz bir ekonomik uygulama karşımızdadır. Tüm bu verilerin asıl hedefi olan enflasyonda geri çekilmelerin 2024 Mayıs, Haziran aylarında görülmeye başlanacaktır. Ancak tüm bu göstergeler ve beklentiler ekonomideki karşılığı ile “ceteris paribus” yani diğer tüm değişkenler aynı kalmak şartıyla söz konusu olabilecektir. Yani siyaset ve dış politika da yaşanılabilecek bir etki bu koşullarda dikkate alınmamıştır.
Ödemeler dengesi
Ekonomideki bir diğer yavaşlamayı gösteren veri de ödemeler dengesi rakamları bize göstermektedir. Burada dikkat çeken Türkiye ekonomisinin cari fazla verdiği yılların ve aylarda ekonomik aktivitenin yavaşladığı dönemler olmasıdır. Zaten bu konu çok önemli bir yapısal sorundur. Buna göre 4 aydır azalan aylık cari açık son iki aydır fazlaya dönüşmüş durumdadır. Son söz: Trafikte herkes yavaşlarken gaza basılmaz.