Tarım ticaretinin geleceği Grönland’da

Trump’ın heyecan ve öfke yaratan açıklamalarından Grönland’da nasibini aldı. Trump’ın davulunun sesi uzaktan hoş gelse de mevzu gezegeni derinden etkileyecek ticari sonuç ve riskler taşıyor. Grönland, geleceğin devasa tarım tarlalarının olacağı yer. Altında milyarlarca dolarlık değerli mineraller var. Panama, Süveyş Kanalı gibi kanalların yerine geçecek geçiş noktası. Tarım/nüfus yoğunluğu kuzeye kaydıkça ticarette yolunu kuzeye çevirdi. ABD, Grönland ve çevresinden faydalanmak istiyor. Grönland’ın bağımsızlık yanlısı lideri Danimarka’dan kaçarken ABD’ye yakalanmanın daha kötü olacağının bilincinde. Grönland’ın en büyük şirketi devlete ait Royal Greenland, ada ihracatının yüzde 95’ini yapıyor. Nadir toprak elementleri, nikel ve altın gibi rezervler, doğal gaz kaynakları, hidroelektrik enerji potansiyeli gibi pek çok ticari potansiyeli var. Dünyadaki 34 kritik hammaddenin 25’i Grönland’da bulunuyor.

Ticaretin en kısa en ucuz yolu

Rus gemileri için geçit görevi gören Arktik bölgesi Avrupa Birliği, ABD ve tüm dünya için güvenlik ve ekonomik açıdan kritik öneme sahip bir yer. 2,17 milyon kilometrekarelik Grönland, Kuzey Amerika’dan Avrupa’ya en kısa rota. Bu durum ABD’ye askeri ve balistik füze erken uyarı sistemi için stratejik bir üstünlük sağlayabilir. Grönland geçiş noktası Asya, Avrupa ve Amerika arasındaki en kısa yol, yolun hâkimi ticarete yön verebilir. Tarım ticaretinde lojistik maliyetler düşebilir.

Herkes Grönland’a göz dikti

Grönland, ülkesine AB tarafından daha fazla yatırım yapılmasını isterken AB ağır hareket ediyor. Oysa Çin dünyanın her yerinde eli cebinde dolaşıp gelecek yüzyıllarda kıymet kazanacak her projeye her bölgeye teklif veriyor. Grönland’da uranyum lisansına yatırım yaptılar. Grönland’a başkalarının gelmesini istemiyorsa AB buraya yatırım yapmak zorunda yoksa burnunun dibindeki fırsatı kaçıracak. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, “ABD’nin Grönland’ı Rusya ve Çin’den korumak için çabaladığını” söylüyor. ABD, 1867 ve 1946’da da 100 milyon dolara Grönland’ı satın almak istemişti. 1867’de ABD Alaska’yı Rusya’dan satın alırken Grönland için de müzakere etmişti.

Trump’ın başa gelmesiyle Jr. Trump’ın Grönland’a gitmesi manidar. Trump oğlunun ada ziyaretini, “Grönland inanılmaz bir yer, ulusumuzun bir parçası olduğunda onu vahşi dünyadan koruyacağız” diyerek açıklarken AB liderlerinden tepki topladı.

Grönland’da iklim dostu tarım

Başkent Nuuk’da yaşayan bilim insanlarına göre, buzulların erimesiyle ortaya çıkan ve buzul kaya unu olarak bilinen ve besin açısından oldukça zengin milyarlarca tonluk ultra ince alüvyon tozlar tarımsal arazilere uygulandığında verimi artırıyor, karbondioksiti tutuyor. Carlsberg’in desteklediği bir proje ile Danimarka’daki arpa tarlalarına dönüm başına atılan 25 ton buzul unu, arpa verimini ve Gana’da mısır verimini yüzde 30 arttırdı. Buzul kaya ununun nano boyutta olması, bitkilerin normal kayalık tarım arazilerine kıyasla potasyum, kalsiyum ve silisyum gibi besin maddelerine daha fazla erişimini sağlıyor. Klasik gübrelere göre daha başarılı. Sheffield Üniversitesi’nden Prof. Dr. David Beeling “buzul kaya ununun dönüm başına 300 kilo CO2 eşdeğer karbon tutabileceğini ve çiftçilerin bunu karbon kredisi olarak satabileceklerine” dikkat çekiyor. Carlsberg laboratuvarının bilim insanlarından Rosager Pedas, “buzul kaya ununun, gübre üretiminde kullanılan Çin/Fas/ABD’de çıkarılan ve 50 yıl içinde tükenmesi beklenen fosfor ile Kanada/Rusya’da çıkarılan potasyumun yerine kullanılabileceğini” söylüyor. Bilimsel çalışmalar gün ışığına çıktıkça şirketler, gelecekten hisse almaya, patent ve ruhsat peşinde koşmaya başlıyor.

Grönland’ın kaynakları ticaretin iştahını kabartıyor

Grönland’da çevresel nedenlerle her türlü doğalgaz ve petrol çıkarması yasak. En büyük maden yatakları Gardar Eyaleti’nde. Elektrikli araç ve rüzgâr tribünlerinde kullanılan kalıcı mıknatıslar için gerekli olan madenler, çelik üretiminde kullanılan grafit maddesi, nikel, çinko, Sermiligaarsuk fiyordunda büyük ölçüde olduğu tahmin edilen altın madeni. Elmas yatakları, demir cevheri, tıbbi ve endüstriyel alanda kullanımı yaygın titanyum ve vanadyum yatakları, tungsten, uranyum gibi kaynaklar küresel ticaretin iştahını kabartıyor.

Ezcümle, Trump şimdilik karınca hikâyesinde olduğu gibi “Bağdat’a gidemese de o uğurda öldü” hikâyesindeki gibi esip savurmaya içerde dışarda dikkat çekmeye devam ediyor. Sahi Türkiye’nin Grönland politikası “bize uzak/bizi ilgilendirmez mi” yoksa “gelecekte ne kadar önemli olacağının farkında mı değiliz.”