Tarımda üretici örgütlenmesinde olumlu sinyaller
Küçük, zayıf, parçalı, teknolojik altyapısı yetersiz ve bu nedenlerle piyasada rekabet gücü olmayan aile işletmelerinin ayakta kalabilmeleri güç birliği yapmalarına, örgütlenmelerine bağlı. 3 milyon tarım işletmesinin 30 milyon civarında parseli mevcut. Ortalama 6 hektar ve 10 parselden oluşan işletmelerle Tarımda Türkiye Yüzyılını gerçekleştirmek kolay değil.
Tarım ve Orman Bakanlığı, kooperatiflerin derecelendirilmesine ait 2024 yılı verilerini paylaştı. Üyelerine daha iyi hizmet sunan, tarımsal üretim girdilerini uygun şartlarda tedarik eden, ortak makine kullanan ve ürünlerini iyi değerlendiren kooperatifleri belirlemek ve onlara bazı teşvikler sağlamak amacıyla başlatılan düzenleme kapsamında, 11 bin tarımsal örgütten sadece 249’u başvuru yapmış ve bunlardan 105’i birinci derece tarımsal örgüt olarak belirlenmiş.
Bakanlık, bu örgütlere daha fazla tarımsal destek, faiz indirimi ve yüksek oranlı hibeler, projelerde öncelik ve ek puan gibi ilgili yönetmelikte belirlenen birçok avantajlar sağlıyor.
Öncelikle bakanlığın paylaşımı ve bu tür konularda açık ve şeffaf olması çok güzel. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ve 105 başarılı tarımsal örgütün ilan edilmesi çok önemli adımlar. Ancak mevcut örgütlerin sadece yüzde 2’sinin başvurmuş olmasının nedenlerini araştırmak gerekiyor. Belki de bir örgütten beklenen fonksiyonları yerine getirdiğine güvenen ve başvuru yapma cesaretini gösterebilenler yok denecek kadar az. Ayrıca başarılı olanların oranının yüzde 1’in altında kalması oldukça düşündürücü.
2025 yılında başvuru sayısı ve birinci derece tarımsal örgüt sayısı artacaktır elbette. Çünkü artık başarı ölçütleri ortaya konmuş, başarınız görünürlük kazanmış ve afişe ediliyorsunuz. Bu nedenle rekabete girmek ve üyelerinize bunu ispatlamak zorundasınız.
Bu yönde, örgüt üyelerinden örgütlerinin yöneticilerine baskılar geldiğini biliyoruz. Bunu bir başlangıç olarak görmek gerekiyor.
Güçlü örgütlenme nasıl hızlandırılabilir?
Bunun için kısa vadede iki hususa odaklanılabilir:
1 Üyelere yönelik olarak bilinçlendirme ve farkındalık faaliyetleri (Bakanlığın Cuma Buluşmaları toplantılarında gündem oluşturulabilir),
2 Başarılı örgütlere sağlanacak desteklerin çeşidi ve miktarı artırılabilir.
Bakan Yumaklı, göreve başladığı günden bu yana tarımsal örgütlerin güçlenmesi ve daha etkin hale gelmesi noktasında sürekli olarak yeni politikalar geliştiriyor.
IPARD II Programı kapsamında tarımsal örgütlere yaklaşık 419 milyon lira hibe verdiklerini belirtiyor Bakan Yumaklı. Ayrıca Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı kapsamında kooperatiflere ve diğer üretici örgütlerine tarımsal ürünlerin işlenmesi ve depolanması hususunda yüzde 50 hibe vermeye devam edeceklerini de vurguluyor.
Kırsalda Bereket Hayvancılığa Destek Projesi’nde, birinci derecede başarılı örgüt üyelerine sağlanan ek puan, örgütlerin güçlendirilmesi çabalarına katkı sağlayacaktır.
Başarılı örgütler: Etkin planlama
Tarımsal üretim planlamasının başarısı, güçlü üretici örgütlenmesinden geçiyor. Sözleşmeli üretim, kayıtlılık, başta tarım arazileri olmak üzere kaynak kullanım ekonomisi konularının başarısı örgütlenmenin gücüne ve başarısına bağlı. Tarımsal eğitim ve yayımın dönüşümünde dijitalleşme ve nihayetinde örgütlerle ortaya konulacak güç birliği ön şart. Dijital tarımın yaygınlaştırılması ve birçok hizmetin merkezi olarak sunulması ancak başarılı örgütlerin olması ile mümkün.
Gıda enflasyonunun makul seviyeye indirilememesi, büyük ölçüde küçük işletmelerin zayıf ve etkisiz olmalarından kaynaklanıyor. Bir yandan aile işletmeleri korunurken, diğer yandan örgütlenerek büyük ölçeğe kavuşmalarını desteklemek gerekiyor. İşte bu nedenle kooperatiflerin derecelendirilmesi ve başarılı olanlara ayrıcalıklar sağlanması önemlidir, gereklidir ve ümit vericidir. Bu yıl ve izleyen yıllarda başarılı örgütlerin sayıları hızla artacağına inanıyoruz. Sonuçta sessiz bir devrime hepimiz şahitlik ediyoruz.