Türkiye’de enflasyon günceli (Temmuz 2025) bir analiz…  

Enflasyon, genel fiyat seviyele­rinde kalıcı artış anlamına ge­lir. Tüketicilerin satın alma gücü­nü düşürerek hane halkı refahını tehdit eder. Türkiye, 2021–2022 döneminde hızla artan enflasyon­la mücadele ederken, 2023–2025 döneminde parasal sıkılaştırma adımlarıyla düşüş eğilimine gir­miştir. Ancak Temmuz 2025 iti­barıyla yıllık yüzde ~33–35 sevi­yeleriyle hâlâ riskli düzeydedir.

2025 yılında dünya genelin­de enflasyon ise 2022-2023 dö­nemindeki yüksek seviyelere gö­re gerilemiştir. ABD enflasyonu ise 2022 yılı sonrası zirve yaptık­tan sonra 2024–2025 dönemin­de ciddi bir geri çekilme yaşamış, Temmuz verileri %2,4’ye ulaşa­rak Federal Reserve’in hedefi olan %2’nin biraz üzerinde seyretmek­tedir. Gıda ve enerji dalgalı sey­rederken çekirdek enflasyon da­ha istikrarlı bir yapıda kalmıştır. Euro Bölgesi’nde ise %2 seviyele­rinde seyretmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde hâlen yüksek risk­ler bulunsa da, sıkı para politika­ları ve düşen enerji fiyatları kü­resel enflasyonu sınırlamaktadır. Ancak jeopolitik krizler (Orta Do­ğu, Çin-Tayvan gerilimi) ve iklim kaynaklı tarımsal arz sorunları, fiyat istikrarını tehdit etmeye de­vam etmektedir.

ECB, Fed ve gelişmiş ülkelerde uygulanan sıkı para politikaları­nın etkisiyle fiyat istikrarına yö­nelim süreci sürmektedir. Ancak ticaret politikaları (örneğin tari­feler), iş gücü maliyetleri ve arz zinciri sıkıntıları, enflasyon üze­rinde belirsizlikler ya­ratmaya devam etmek­tedir.

Temmuz 2025 TÜFE verileri ile alt kalem analizi

1.1 TÜİK’in açıkla­ması: Temmuz 2025 TÜFE verileri

-TÜFE aylık artış: %2,06

-Yıllık enflasyon: %33,52

-Yıllık enflasyonda önceki aya göre yaklaşık 1,53 puan düşüş gözlemlendi (Haziran: %35,05)

-Yıllık ortalama artış (12ay or­talaması): %41,13

1.2 Ana harcama grupları: Aylık ve yıllık değişimler

Yıllık bazda en çok artış gös­teren gruplar:

-Konut: %62,01 artış; enflas­yona katkı: %9,03 puan

-Gıda ve alkolsüz içecekler: %27,95; katkı: %6,94 puan

-Ulaştırma: %26,57; katkı: %4,35 puan

-Eğitim harcamaları: yıllık ar­tış %75,54 olarak kaydedildi

Aylık bazda:

-Konut: %5,78 artış; endekse katkı: %0,95 puan

-Alkollü içecekler ve tütün: %5,69

-Ulaştırma: %2,89 (%0,45 pu­an katkı)

-Gıda: sadece %0,07 (%0,02 puan katkı)

1.3 Diğer göstergeler

-Özel kapsamlı TÜFE (B endeksi): aylık %1,82; yıllık %33,77

-Yİ-ÜFE (yurt içi üretici fiyatları): aylık %1,73; yıllık %24,19

1.4 Fiyat dağılımı ve kapsam

Endekste yer alan 143 temel başlıktan 120’sinde fiyat artışı, 18’inde düşüş, 5’inde değişim yok

Enflasyon gelişimi, nedenler ve politika önerileri

2.1 Enflasyon gelişiminin analizi

-Temmuz itibarıyla enflas­yon trendinde önemli bir yavaş­lama gözlemleniyor; Haziran’da %35,05 olan yıllık oran, Tem­muz’da %33,52’ye geriledi

-B-endeksindeki yıllık %33,77 yükselişin Cendekse göre daha sı­nırlı olması, enerjigıdatütün gibi dışlanan kalemlerde göreceli dur­gunluk anlamına geliyor. Bu da te­mel mal ve hizmet bazlı çekirdek enflasyon görüntüsünün sınırlan­maya başladığını gösteriyor.

2.2 Enflasyonun temel ne­denleri

a) Konut kaynaklı baskı

-Konut grubu yıllık en yüksek artışı (%62,01) gösterirken, ay­lık bazda da %5,78 ile zirvede yer aldı. Bu, kira ve konut maliyetle­rinin enflasyonun doğrudan itici gücü olduğunu net şekilde ortaya koyuyor

b) Gıda ve ulaştırma

-Gıda yıllık artış (%27,95) ol­sa da aylık değişimi çok düşük (%0,07)—bu da gıda enflasyonu­nun geçici düzeyde baskılı kalabi­leceğine işaret ediyor

-Ulaştırma hem aylık (%2,89) hem yıllık (%26,57) artışla önemli baskı oluşturdu.

c) Arztalep ve beklenti meka­nizmaları

lGıda arzındaki iklimkoşulları kaynaklı dalgalanmalar,

-Beklenti yönetimi eksikliği nedeniyle firmaların geçmişe gö­re daha yüksek fiyatlama eğilimi,

-Temel mal fiyatlarının dışsal şoklara (kur emtia) duyarlılığı

d) Para ve maliye politikası

lMerkez Bankası’nın Tem­muz’da faiz indirimi (300 baz pu­an) sonrasında gelen bu enflasyon verisi, politika kararlarının kısa dönemde geçici baz etkisi oluş­turduğunu gösteriyor

2.3 Çözüm önerileri

1.Konut piyasasında yapısal müdahaleler

Kira artışlarının fiyat artı­şı dışında nedenlerini (vergi, arz azlığı, finansman maliyetleri) he­defleyen politika paketleri

-Yeni arzı destekleyecek mev­duatkredi teşviki, kira piyasasın­da düzenleme

2.Çekirdek enflasyonun iz­lenmesi ve kontrolü

-B-endeksinde sınırlı artış da

çekirdek enflasyonun orta vade­de stabilize edilebileceğine işaret ediyor. Çekirdek göstergede bo­zulma olmadan politika uygulan­malı.

3.Para ve maliye politikası koordinasyonu

-TCMB’nin enflasyon hedefle­mesine güvenilir biçimde tekrar dönüşü

-Kamu harcamalarında disip­lin; dolaylı vergilerin sınırlı artışı veya sabit tutulması

4.Beklenti yönetimi

-Şeffaf, öngörülebilir Orta Va­deli Program oluşturulmalı, Dev­let Planlama Teşkilatı yeniden ya­pılandırılmalı

-Sektörel ve Bölgesel kalkınma makro planı yapılmalı

-Ekonomik kurumların bağım­sızlığı teminat altına alınmalı

-Faiz kararlarının öngörülebi­lirliği artırılmalı

6.Gelirmaliyet dengesinin korunması

-Asgari ücret ve kamu maaşla­rında enflasyon hedefiyle uyumlu düzenleme

-Emekli/kamu maaşı zamları­nın gecikmeden piyasa beklenti­siyle denge içinde belirlenmesi

7.Yapısal reformlar

lTarımda destekleyici poli­tikalar artırılmalı (sulama, tek­noloji, teşvik). Tarım Kanunu 2006/5488 göre tarımsal destek­lerin GSYH nın en az %1 i olmalı maddesi hayata geçirilmelidir.

-Enerji verimliliği yatırımları teşvik edilmeli.

-Kira piyasası için yasal ve ver­gi düzenlemeleri yapılmalı.

-Hukuk, Demokrasi, İnsan hakları ve Eğitim konularında ye­ni açılımlar yapılmalı.

Dengeli ve kararlı politikalarla enflasyonda yönelimi değiştirmek mümkün

Temmuz 2025 itibarıyla yıllık TÜFE %33,52’ye gerilemiş olsa da enflasyon hâlen yüksek düzeyde durmaktadır. Bu hali ile ve 2025 yıl sonu beklentisiyle bile Türki­ye OECD ülkeleri arasında 2.liğini korumaya devam edecektir.

Alt başlıklar düzeyinde enflas­yon üzerinde konut ve ulaştırma kalemlerinin baskısı belirleyici olmaya devam ediyor. Enflasyo­nun kontrol altına alınabilmesi için para politikası tutarlılığı, maliye politikası uyumu, bek­lenti yönetimi, ve arztemelli ya­pısal adımlar birlikte ele alınma­lıdır.

Bu bileşenlerin etkili şekil­de koordinasyonu ve uzun vadeli ekonomik istikrar perspektifiyle uygulanması durumunda Türki­ye’nin tek haneli enflasyon ora­nına ulaşması mümkündür. Ancak bu başarı için kısa vadeli popülist önlemler yerine sürdürülebilir, veri odaklı ve güven artırıcı politi­kaların hayata geçirilmesi gerek­mektedir.

Son sözler: “Nezaket insana pa­ra kazandırmaz ama her şeyi satın alır” Montaigne

“Başkalarının anlattığı hikaye­lerle insanları yargılama, bakarsın yarın senin için de bir hikaye anla­tılır” Platon