Türkiye’nin 2024 İklim Karnesi neler söylüyor?

Sürdürülebilirlik yasal düzenlemeler ve yeni hedeflerle kurumların gündemine hızla girerken, 2024 yılında Türkiye iklim için neler yaptı? İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının hazırladığı Türki­ye’nin “2024 İklim Karnesi”nde ülkemizde iklim için atılan olumlu ve olumsuz adımlar yer alıyor. Güneş ve rüzgâr enerjisi kapasi­tesini dört katına çıkarma hedefi olumlu bir adım olarak öne çıkıyor. Ancak bu hedefin ulusal enerji planına dahil edilmemesi en­dişe yaratıyor.

Karneyi hazırlayan imzacı kurumlar: 350 Türkiye, Avrupa İklim Eylem Ağı, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Ege Orman Vakfı, Fosil Yakıtların Ötesi, İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği, İklim Öncüleri, Greenpeace Türkiye, Me­kanda Adalet Derneği, Sürdürülebilir Eko­nomi ve Finans Araştırmaları Derneği, TE­MA Vakfı, Temiz Hava Hakkı Derneği, Ye­şil Düşünce Derneği, WWF-Türkiye, YUVA, Yuvam Dünya Derneği.

Karnedeki düşük notlar

Olumsuz olarak değerlendirilen dört ko­nu var: 1) Afşin Elbistan A kömürlü termik santrali genişletme planı ile kömürde ıs­rar edilmesi 2) 2053 Uzun Dönemli İklim Stratejisi kapsamında fosil yakıtlardan çı­kışın yer almaması 3) Nükleer enerjinin 2050 yılına kadar üç katına çıkarılması taahhüdü 4) Sivil toplumla birlikte hazır­lanmayan İklim Kanunu’nun durumunun belirsiz olması. İmzacı kurumlar, Türki­ye’nin Afşin-Elbistan A Kömürlü Termik Santrali’ni genişletme planından vazgeçip acilen kömürden çıkış tarihi belirleyerek adil geçiş planı hazırlaması, pahalı ve teh­likeli nükleer enerji bağımlılığını sona er­dirmesi ve yenilenebilir enerjinin doğaya saygılı ve halkın katılımıyla hayata geçir­mesi gerektiğini belirtiyor.

Avrupa’da 23 ülke kömürden çıkış ka­rarı verdi. Türkiye ise Avrupa’da hala kö­mürden çıkış kararı almayan beş ülke­den biri, diğer ülkeler Polonya, Sırbistan, Kosova ve Bosna Hersek. Ayrıca Türkiye OECD ülkeleri içinde yeni termik santral planı olan 5 ülkeden biri durumunda.

Enerji dönüşümünde halkın katılımı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı­ğı “Enerji Dönüşümü Yenilenebilir Ener­ji 2035” yol haritasına göre, Türkiye’nin 2035’te yenilenebilir enerjide güneş ve rüz­garın kurulu gücü bugüne göre 4 kat arta­rak 120 GW’a ulaşacak.

İmzacı kurumlar bu hedefi şöyle değerlendiriyor: Hedef 2053 net sıfır hedefine giden yolda önemli bir dönüm noktası olabilir. Ancak yol haritası kapsamında izin süreçlerinin kısaltılması öngörülüyor. Yenilenebilir enerji projele­ri ekosistemlerin bütünlüğü gözetilerek ve halkın katılımıyla planlanmalı.

Mevcut dü­zenlemelerdeki boşluklar enerji projeleri­nin doğal alanlar üzerindeki baskısının art­masına neden oluyor. Bu nedenle projelerin korunan alanların dışında tutulması ve çev­resel etkilerinin bağımsız uzmanlarca de­ğerlendirilmesi sağlanmalı. Yöre halkının öncelikleri ve ihtiyaçlarına uygun tasarla­nan projelerin faydaları halkla paylaşılma­lı. Hedef ulusal enerji planına eklenmeli.

İklim Kanunu için acil eylem

İklim karnemizdeki en önemli olumsuz not ise, 2024 yılında yürürlüğe girmesi bek­lenen ve Türkiye iklim politikalarının huku­ki zeminini oluşturan İklim Kanunu taslağı­nın Meclis’e gelmemiş olması.

İklim için ça­lışan sivil toplum kuruluşları, 2021 yılından beri gündemde olan taslak hazırlanırken gö­rüşlerinin alınmadığını belirterek şunları söylüyor: Uzman görüşleriyle hazırlanma­sı gereken kanunda, 2030 yılına kadar % 35 mutlak emisyon azaltım hedefi yer almalı, kömürden adil çıkış hedeflenmeli. Biyolojik çeşitlilik ve doğal ekosistemler korunmalı, uyum mekanizmaları kurulmalı ve politika hedefleri ile uygulamayı takip eden bağım­sız bir bilim kurulu oluşturulmalı.

Karnemizdeki notları iyileştirmek için çok çalışmamız lazım, çok.