Yıllık enflasyon 44 ayın en düşüğünde

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinde tüketici fiyatları (TÜFE) bazında temmuz ayı enflasyonu yüzde 2,06 ile beklentilerle uyumlu geldi, yıllık enflasyon yüzde 33,52 ile son 44 ayın en düşük düzeyine indi.

Merkez Bankası’nın Pi­yasa Katılımcıları an­ketinde temmuzda beklenen aylık enflasyon tah­minlerinin ortalaması yüzde 2,11 olarak ölçülmüştü. TÜİK’in açıkladığı aylık enflasyon, bek­lentinin de az farkla altında gel­di. 

Yıllık enflasyonda düşüşte 14’üncü ay

TÜİK’e göre TÜFE bazında yıllık enflasyonda kesintisiz dü­şüş 14 aya ulaştı. Yıllık enflas­yon, Mayıs 2024’te yüzde 75,45’e kadar çıktıktan sonra düşüşe geçmişti. Geçen yıl eylülde yüz­de 50’nin, bu yıl şubatta yüzde 40’ın altına inen yıllık enflasyon, nisanda yüzde 37,86’ya, mayısta yüzde 35,41’e, haziranda yüzde 35,05’e inmişti. Bu yıl temmuzda aylık TÜFE artışının geçen yı­lın aynı ayında yüzde 3,23 olan orandan 1,17 puan daha gelme­si sonucu baz etkisiyle düşmeye devam eden yıllık enflasyon yüz­de 34’ün de altını gördü.

Böylece yıllık enflasyon, yüz­de 21,31’lik düzeyinde bulundu­ğu Kasım 2021’den bu yana ge­çen 44 aylık dönemin en düşük düzeyine inmiş oldu. Yıllık enf­lasyonda kesintisiz düşüş yaşa­nan son on dört aylık dönemdeki kümülatif gerileme 41,93 puana ulaştı, son bir yıldaki (Temmuz 2024-Temmuz 2025) düşüş de 28,26 puan oldu.

Direnç noktası konut

Temmuzda TÜFE kapsamın­daki harcama grupları içinde en yüksek fiyat artışı yüzde 5,78’le konutta yaşandı. Endekste yüz­de 15,22 oranında ağırlığa sahip olan konut yüksek aylık artışı ile aylık manşet enflasyona 0,95 puanla en büyük katkıyı yapan harcama grubu oldu. Aylık enf­lasyonun yaklaşık yarısı tek ba­şına konuttaki fiyat artışından kaynaklandı.

Aylık artışta konutu yüzde 5,69’la alkollü içecekler ve tütün, yüzde 4,25’le haberleşme, yüzde 2,89’la ulaştırma, yüzde 2,84’le sağlık, yüzde 2,67 ile eğitim, yüzde 2,24’le lokanta ve oteller, yüzde 2,06 ile eğlence ve kültür, yüzde 1,95’le çeşitli mal ve hiz­metler, yüzde 1,63’le ev eşyası, yüzde 0,07 ile gıda izledi. Giyim ve ayakkabı fiyatları ise geçen ay yüzde 5,82 geriledi.

Endekste yüzde 15,34 ağırlı­ğa sahip ulaştırma, temmuzda 0,45 puanla aylık enflasyona ko­nuttan sonra en fazla katkı ya­pan harcama grubu oldu. Bunla­rı 0,19’ar puanla alkollü içecek­ler ve tütün ile lokanta ve oteller, 0,14 puanla haberleşme, 0,12’şer puanla sağlık ile ev eşyası, 0,09 puanla çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 0,07 puanla eğitim izle­di. Endekste yüzde 24,97 ile en büyük paya sahip olan ve uzun­ca bir dönemdir enflasyona en büyük katkıyı yapan gıda ve al­kolsüz içecekler ise düşük artışı dolayısıyla temmuzda aylık enf­lasyona sadece yüzde 0,02 katkı yaparken, fiyat düşüşü yaşayan giyim ve ayakkabı ise aylık man­şet enflasyonu 0,36 puan aşağı çekti.

Yıllıkta konut, gıda ve ulaştırma

Yıllık bazda en yüksek ar­tış yüzde 75,54’le eğitimde; onu yüzde 62,01’le konut, yüz­de 37,49’la sağlık, yüzde 34,90’la çeşitli mal ve hizmetler izliyor. Son bir yılda lokanta ve oteller­de yüzde 34,16, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 27,95, ev eşya­sında yüzde 30,13, alkollü içkiler ve tütünde yüzde 27,79, eğlence ve kültürde yüzde 27,52, ulaştır­mada yüzde 26,57, haberleşme­de yüzde 19,62, giyim ve ayakka­bıda yüzde 10,67 artış yaşandı.

Harcama gruplarının endeks­teki payları ve fiyat değişimle­rine bağlı olarak yıllık enflas­yona en büyük katkı da 9,03 pu­anla konut, 6,94 puanla gıda ve alkolsüz içecekler ve 4,35 puan­la ulaştırma olmak üzere üç har­cama grubundan geldi. Üç gru­bun toplam katkısı 20,32 puan oldu. Buna göre diğer alanlarda­ki fiyat değişimleri sıfır bile olsa yıllık enflasyon bu düzeyde ger­çekleşecekti. Yıllık enflasyona katkıda bunları 2,98 puanla lo­kanta ve oteller, 2,35 puanla ev eşyası izledi. Eğitim, son bir yıl­da en yüksek artış yaşanan har­cama grubu olmasına rağmen, endeksteki yüzde 2,31’lik düşük ağırlığı dolayısıyla yıllık enflas­yona 1,55 puanla çeşitli mal ve hizmetlerle aynı oranda katkı yaptı. Giyim ve ayakkabı ise 0,59 puanla en az katkı yapan grup.

Ağustos kira artış tavanı yüzde 41,13

Bu ay yenilenecek konut ve işyeri kira sözleşmelerinde ge­çerli artış üst sınırı da belli ol­du. TÜFE’de temmuz sonu iti­barıyla on iki aylık ortalamalara göre yüzde 41,13 olan enflasyon, ağustos ayı kira artışlarında üst sınır olarak esas alınacak, artış­lar bu oranı geçemeyecek.

Konutlarda kira zam tavanı­nı yüzde 25 olarak belirleyen ya­sanın süresinin geçen yıl tem­muzda sona ermesi ile uygula­mada enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü. O tarihten bu yana kira artışı üst sınırı olarak, bir önceki ay sonu itibarıyla gerçekleşen on iki ay­lık TÜFE enflasyon oranı baz alınıyor. Söz konusu üst sınır ge­çen ay yüzde 43,23 olarak uygu­lanmıştı.

Temmuz sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon, manşet yıllık enflas­yonun 7,61 puan üzerinde. Yıllık enflasyonda son bir yılda kayde­dilen 28 puandan fazla düşüşe karşılık, kira artış tavanı olarak esas alınan on iki aylık ortala­malara göre yıllık enflasyonda aynı dönemdeki düşüş 24,80 pu­anla daha az. Kira artışında baz alınan oranın, manşet enflasyo­nun açık farkla üzerinde seyret­tiği dikkati çekiyor. Yüksek kira artışları ise başlı başına enflas­yondaki düşüşe direnç oluştu­ran önemli bir faktör.

Yıllık ÜFE enflasyonu yüzde 24,2

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) temmuzda aylık yüzde 1,73, ocak-temmuz döneminde yüzde 17,70, yıllık yüzde 24,19 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 27,07 artış gösterdi. ÜFE kapsamında aylık bazda; sanayinin dört sektöründe artışlar madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 3,67, imalatta yüzde 1,60, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 2,21 ve su temininde yüzde 1,82 artış gerçekleşti. Yıllık artışların ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 28,30, imalatta yüzde 24,02, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 22,10 ve su temininde yüzde 55,74 olduğu belirlendi.

Enflasyonda “üst band” hedef tutabilir

On dört aydır kesintisiz düşüş yaşanan TÜFE’de, ilk yedi aydaki gerçekleşme dikkate alındığında, Merkez Bankası’nın yılın tümünde ortalamada yüzde 24 öngördüğü enflasyon hedefinin tutması hala zor gözükmekle birlikte, üst band önemli oranda yakınsandı. Yüzde 24’lük hedefin tutabilmesi için kalan beş ayda kümülatif enflasyonun yüzde 4,13 ve buna göre aylık ortalama enflasyonun yüzde 0,81 olması gerekiyor. Kalan beş aylık dönemdeki kümülatif enflasyonun yüzde 8,33 olması ve buna göre aylık ortalama enflasyonun yüzde 1,61’i geçmemesi durumunda ise yıllık enflasyon, tahmin aralığının üst sınırı olan yüzde 29’luk bandın altında kalacak. Bu da üst band bazında yıllık enflasyon hedefinin tutma olasılığının büyük oranda güçlendiğini gösteriyor.