Yıllık enflasyonda 45 ayın dibi

Türkiye İstatistik Kuru­mu (TÜİK) verilerinde tüketici fiyatları (TÜ­FE) bazında ağustos ayı enf­lasyonu yüzde 2,04’le beklen­tinin biraz üzerinde gelmek­le birlikte gerilemeye devam eden yıllık enflasyon yüzde 32,95’le son 45 ayın en düşük düzeyini gördü ve Merkez Bankası yıl sonu tahmin ara­lığını büyük ölçüde yakınsadı.

Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları anketinde ağus­tosta beklenen aylık enflasyon tahminlerinin uygun ortalama­sı yüzde 1,69 olarak ölçülmüştü. TÜİK’in açıkladığı aylık enflas­yon, beklentinin az farkla üze­rinde geldi. Ancak aylık oran geçen yılın aynı ayındakinin altında kaldığı için yıllık baz­da enflasyon gerilemeye devam etti. TÜFE bazında yıllık enf­lasyonda kesintisiz düşüş sü­reci 15 aya ulaştı. Ocak-ağus­tos dönemleri itibarıyla kümülatif enflasyon da yüzde 31,94’ten yüzde 21,50’ye geriledi.

TÜİK’in açıkladığı verile­re göre yıllık enflasyon, Ma­yıs 2024’te yüzde 75,45’e ka­dar çıktıktan sonra düşüşe geçmiş, eylülde yüzde 50’nin altına, 2024 sonu itibarıyla yüzde 44,8’e inmişti. Bu yıl şu­batta yüzde 40’ın da altına inen yıllık enflasyon, nisanda yüzde 37,86, mayısta yüzde 35,41, ha­ziranda yüzde 35,05, temmuz­da yüzde 33,52 olmuştu. Bu yıl ağustosta aylık TÜFE artışı­nın geçen yılın aynı ayında yüz­de 2,47 olan orandan 0,43 puan daha düşük gelmesi sonucu baz etkisinin de katkısıyla düşü­şe devam eden yıllık enflasyon yüzde 33’ün de altını gördü.

Böylece yıllık enflasyon, yüzde 21,31’lik düzeyinde bulunduğu Kasım 2021’den bu yana geçen 45 aylık döne­min en düşük düzeyini gör­müş oldu. Yıllık enflasyonda kesintisiz düşüş yaşanan son on beş aylık dönemdeki kü­mülatif gerileme 42,5 puana ulaştı, son bir yıldaki (Ağus­tos 2024-Ağustos 2025) dü­şüş de 19,02 puan oldu.

Ağustosta gıda öne çıktı

Sigara zamlarının etkisiy­le geçen ay TÜFE kapsamın­daki harcama grupları için­de en yüksek fiyat artışı yüz­de 6,04’le alkollü içecekler ve tütünde yaşandı. Endeksteki ağırlığı yüzde 3,52 ile düşük olan bu harcama grubundaki aylık artış manşet enflasyona 0,21 puanlık bir katkı yaptı.

Tüketici fiyat endeksin­de yüzde 24,97 ile en büyük ağırlığa sahip gıda ve alkol­süz içecekler harcama grubu ise ağustos ayı fiyat artışında yüzde 3,02 ile ikinci sırada yer aldı. Endeksteki ağırlığının yüksekliğine bağlı olarak gı­da, geçen ay 0,72 puanla man­şet enflasyona en büyük katkı­yı yapan harcama grubu oldu.

Endekste yüzde 15,22 ora­nında ağırlığa sahip olan ko­nut, aylık artışta yüzde 2,66 ve aylık manşet enflasyona etki de 0,46 puanla üçüncü sırada geldi. Endeksteki ağırlığı yüz­de 15,34 olan ulaştırmada­ki yüzde 1,55’lik artışın aylık enflasyona katkısı da 0,24 pu­an oldu. Buna göre ağustos ayı enflasyonunun yüzde 1,42’lik bölümü gıda, konut ve ulaştır­ma olmak üzere üç ana harca­ma grubundan geldi. Bazı ay­larda bunlardan gıda, bazıla­rında ise konut öne çıkmakla birlikte söz konusu üç harca­ma grubu, uzun süredir Türki­ye’de enflasyonun beslendiği alanlar olmaya devam ediyor.

Ağustos ayında diğer harca­ma gruplarındaki artışlar daha düşük kalırken, fiyatların geri­lediği tek harcama grubu olan giyim ve ayakkabıdaki yüzde 0,71’lik düşüş, manşet enflas­yon üzerinde sadece 0,04 pu­anlık bir düşürücü etki yaptı.

ÜFE’de yön ağustosta yukarı döndü

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise ağustosta aylık yüzde 2,48 arttı, ocak-ağustos döneminde artış yüzde 20,62 olarak gerçekleşti. Aylık oranın geçen yılın aynı ayındaki yüzde 1,68’in üzerinde gelmesine bağlı olarak temmuzda yüzde 24,19 olan yıllık enflasyon ağustos sonu itibarıyla yüzde 25,16’ya yükseldi. On iki aylık ortalamalara göre enflasyon ise düşüşe devam ederek yüzde 26,28’e indi.

ÜFE kapsamında aylık bazda; sanayinin dört sektöründe artışlar madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,97, imalatta yüzde 1,78, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 10,09 ve su temininde yüzde 0,82 artış gerçekleşti. Yıllık artışlar ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 27,62, imalatta yüzde 24,73, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 26,68 ve su temininde yüzde 55,35 oldu.

Enflasyon hedefi yakınsadı

Merkez Bankası, yılın 3’üncü enflasyon raporunda, 2025 yıl sonunda enflasyonun yüzde 25 ile yüzde 29 aralığında olacağını tahmin etti. Banka, önceki raporlarda 2025 yıl sonu enflasyon tahmini olan yüzde 24 değerini, “2025 yılı ara hedefi” olarak korudu.On beş aydır kesintisiz düşüş yaşanan TÜFE’de, ilk sekiz aydaki gerçekleşme dikkate alındığında, Merkez Bankası tahmininde alt sınır olan yüzde 25 hedefinin tutması yakınsandı.

Yıllık enflasyonun bu düzeyde gelebilmesi için kalan dört ayda kümülatif enflasyonun yüzde 2,9’u geçmemesi ve buna göre aylık ortalama enflasyonun yüzde 0,71 dolayında olması gerekiyor. Kalan dört aylık dönemdeki kümülatif enflasyonun yüzde 6,2 olması ve buna göre aylık ortalama oranın yüzde 1,51’i geçmemesi durumunda ise 2025 sonu enflasyonu, tahmin aralığının üst sınırı olan yüzde 29 düzeyinde gerçekleşecek. Bu da yıllık gerçekleşmenin üst bandın da altında kalma olasılığını gösteriyor.

Yıllıkta en fazla artış eğitimde en fazla katkı ise konuttan

Yıllık bazda en yüksek artış ise yüzde 60,91’le eğitimde yaşandı; onu yüzde 53,27 ile konut, yüzde 36,59’la sağlık, yüzde 33,96 ile lokanta ve oteller izledi. Son bir yılda gıdada yüzde 33,28, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 33,03, ev eşyasında yüzde 29,74, alkollü içkiler ve tütünde yüzde 27,71, eğlence ve kültürde yüzde 26,16, ulaştırmada yüzde 24,86, haberleşmede yüzde 20,61 artış yaşandı.

En düşük artış ise yüzde 9,49’la giyim ve ayakkabıda. Endeksteki payları ve fiyat değişimlerine bağlı olarak yıllık enflasyona en büyük katkı ise 8,12 puanla konut, 7,97 puanla gıda ve alkolsüz içecekler ve 4,10 puanla ulaştırma olmak üzere üç harcama grubundan geldi.

Üç grubun yıllık enflasyona toplam katkısı 20,19 puan oldu. Yıllık enflasyona katkıda bunları 2,94 puanla lokanta ve oteller, 2,29 puanla ev eşyası izledi. Eğitim, son bir yılda en yüksek artış yaşanan harcama grubu olmasına rağmen, endeksteki yüzde 2,31’lik düşük ağırlığı dolayısıyla yıllık enflasyona 1,35 puan katkı yaptı. Giyim ve ayakkabı ise 0,50 puanla yıllık enflasyona en az katkı yapan grubu oldu.

Eylül kira artışları yüzde 39,6’yı geçmeyecek

Konut ve işyeri kira sözleşmelerinde esas alınacak artış oranı da önceki aya göre düştü. TÜFE’de ağustos sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre yüzde 39,62 olan enflasyon oranı, eylül ayı kira artışlarında üst sınır esas alınacak, artışlar bu oranı geçemeyecek. Konutlarda kira zam tavanını yüzde 25 olarak belirleyen yasanın süresinin geçen yıl temmuzda sona ermesi ile uygulamada enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü.

O tarihten bu yana kira artışı üst sınırı olarak, bir önceki ay sonu itibarıyla gerçekleşen on iki aylık TÜFE enflasyon oranı baz alınıyor. Söz konusu üst sınır geçen ay yüzde 41,13 olarak uygulanmıştı. Kira artışlarında baz alınan on iki aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon ağustos sonu itibarıyla, manşet yıllık enflasyonun 6,67 puan üzerinde bulunuyor. Söz konusu enflasyon oranında son bir yıldaki düşüş ise 25,3 puan.