Yüksek teknoloji çarkları çevirdi

Sanayi üretimi; iç, dış si­yasal ve ekonomik et­kenlerin görece mutedil seyrettiği haziranda önceki aya göre yüzde 0,7 arttı; yıllık bazda ise yüzde 8,3’le son 16 ayın en yüksek artışını kaydetti.

Enflasyondaki düşüşün son aylarda giderek hızlanması, manşet işsizlik oranının uzun süredir düşük düzeylerdeki ya­tay seyri gibi göstergelerin ya­nında sanayide güçlenen can­lanma eğilimi, “ekonomide to­parlanma” işareti verdi. Bu da ekonomi çevreleri ve iş dünya­sında, Merkez Bankası’nın faiz indirimleri sürecini ve bu kap­samda Para Politikası Kuru­lu’nun (PPK) 11 Eylül’de yapa­cağı toplantıda güçlü faiz indi­rimi olasılığını destekleyen bir trend değerlendirildi.

Artışın lokomotifi imalat

Sanayi üretimindeki canlan­mada, toplam üretimde en bü­yük paya sahip olan imalat sa­nayiinin performansı etkili ol­du. İmalat sanayi sektörünün üretimi mevsim ve takvim et­kisinden arındırılmış endek­se göre, haziranda aylık bazda yüzde 0,9 artış gösterdi ve top­lam sanayi üretimindeki deği­şime 0,8 yüzde puanlık pozitif katkı yaptı. Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre ise imalat sanayii üretimi yıllık bazda yüzde 9,5 artış kaydet­ti ve toplam üretimdeki artışın yüzde 8,4’lük bölümü tek başı­na imalattan geldi.

Haziranda diğer ana sektör­lerden madencilik ve taş ocak­çılığı üretimi ise aylık bazda yüzde 5 düştü ve bunun top­lam sanayi üretimine negatif etkisi, endeksteki ağırlığıyla orantılı olarak 0,2 puanda kal­dı. Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe­ki yüzde 2,3 oranındaki artış toplamdaki artışa 0,1 puan po­zitif katkı yaptı.

Elektrik, gaz, buhar ve iklim­lendirme üretimi ve dağıtımı endeksinde aylık bazda yüzde 1,9 artış kaydedildi, bunun ge­nel endekse 0,1 puanlık bir po­zitif katkısı oldu. Bu sektörün üretimi yıllık bazda ise yüzde 1,1’lik düştü ve bu da genel deği­şime 0,1 puan negatif etki yaptı.

Aylık artışla “diğer ulaşım araçları” etkisi

İmalat sanayiinin toplam üretimindeki canlanmanın ise özellikle diğer (motorlu ka­ra taşıtları dışında kalan) ula­şım araçlarının imalatından kaynaklandığı, alt sektörlerin çoğunda aylık bazda üretimin düşüşte olduğu dikkati çekti. Haziran ayında diğer ulaşım araçları alt sektöründe önce­ki aya göre kaydedilen yüzde 28’lik üretim artışı toplam ima­lat sanayii üretimindeki değişi­me 1,3 puan olarak yansıdı.

Aylık bazda yüzde 7,3’le ikin­ci en yüksek artışın yaşandı­ğı bilgisayar da imalat sanayii üretimindeki aylık değişime 0,2 puan katkı yaptı. İmalat­çı sektörler içinde aylık baz­da yüzde 7,5 üretim artışı kay­deden ağaç ürünleri, yüzde 7,3 üretim artışı kaydeden bilgisa­yar ile üretimi yüzde 6,4 artan temel eczacılık, yüzde 2,5 artan kauçuk-plastik, aynı oranda artan kâğıt ve yüzde 1,2 artan ana metal sanayii alt sektörle­rinin, toplamdaki paylarıyla orantılı olarak toplam üretim­deki değişime 0,1’er puan pozi­tif katkı yaptığı belirlendi.

Buna karşılık giyimdeki yüz­de 6,5’lik üretim düşüşü aylık değişimi 0,3 puan, diğer me­talik olmayan minerallerde­ki yüzde 3,1’lik düşüş 0,2 puan aşağı çekti. Aylık bazda üretimi yüzde 9,6 gerileyen deri, yüzde 2,4 düşen rafine petrol ürün­leri, yüzde 1,7’şer düşüş kayde­den makine ve ekipman ima­latı ile mobilya, yüzde 1,5 dü­şen elektrikli teçhizat ve yüzde 0,7 düşen motorlu taşıtlar aylık genel değişime 0,1’er puan ne­gatif katkı yaptı. Diğer imalatçı alt sektörlerdeki üretim artış ve düşüşlerinin aylık genel de­ğişime etkisi ise yok denecek düzeyde kaldı.

Yıllık artışı omuzlayan alt sektörler

İmalat sanayii ve dolayısıy­la toplam sanayi üretimindeki yıllık artışa en büyük katkı da belli sayıdaki alt sektörden gel­di. Haziranda en yüksek aylık üretim artışını kaydeden diğer ulaşım araçlarında yıllık artış da yüzde 54,9’a ulaştı ve imalat endeksindeki yıllık artışın yüz­de 2,2’lik bölümü tek başına bu alt sektörden geldi.

Üretimi yıllık bazda yüz­de 14,2 artan gıda endekste­ki ağırlığına bağlı olarak genel değişime 1,8 puan pozitif kat­kı yaptı. Yıllık yüzde 13,9 ar­tış kaydeden fabrikasyon me­tal ürünlerinin genel artışa etkisi 1,1 puan, yüzde 46 üre­tim artışı kaydeden bilgisaya­rın katkısı 0,9 puan oldu. Yıl­lık değişime pozitif katkıda bu alt sektörleri 0,7’er puan­la motorlu kara taşıtları ve di­ğer metalik olmayan mineral ürünler, 0,5 puanla kauçuk ve plastik, 0,4’er puanla ana me­tal ve ağaç, 0,3’er puanla kâ­ğıt, temel eczacılık ve kimya, 0,2 puanla mobilya, 0,1’er pu­anla rafine petrol ürünleri ve elektrikli teçhizat izledi.

Buna karşılık üretimi yıllık bazda yüzde 12,7 düşen giyim eşyası, yıllık endeksi 0,7 puan; yüzde 5,7 düşen deri de 0,1 puan aşağı çekti. Diğer alt sektörler­de ise üretim performansının yatay seyirde olduğu gözlendi.

İmalatta yüksek teknolojiye yöneliş

İmalat sanayiinde yüksek teknolojili ürün üretimi giderek artıyor. Aylık bazda düşük teknolojili ürünlerin üretimi yüzde 1,2 gerilerken, orta-düşük teknoloji üretimi sadece yüzde 0,1 arttı, orta-yüksek teknoloji üretimi de yüzde 3,5 düşüş kaydetti. Buna karşılık, yüksek teknolojili ürün üretimi önceki aya göre yüzde 38,1 artış gösterdi. İmalat sanayiindeki aylık değişime düşük teknoloji üretimi 0,4 ve orta yüksek teknoloji üretimi 0,9 puan negatif etki, yüksek teknolojili ürünlerin üretimi ise 2,2 puan pozitif katkı yaptı.

Yıllık bazda da düşük teknolojili ürünler üretimi yüzde 4,6, orta-düşük teknoloji üretimi yüzde 9,1, orta-yüksek teknoloji üretimi yüzde 2,6 artarken, yüksek teknolojili ürün üretimindeki artış yüzde 88,2’ye ulaştı. İmalat sanayi üretiminde yüzde 8,3 olan yıllık artışın yüzde 4,2’lik bölümü tek başına yüksek teknoloji üretiminden kaynaklandı. Yıllık değişimin yüzde 2,9’luk bölümü orta-düşük teknoloji, yüzde 1,7’lik bölümü düşük teknoloji, yüzde 0,7’lik bölümü orta yüksek teknoloji ürünlerinden geldi.

Ekonomik aktivitede canlanma sinyali

 Son iki yılda parasal sıkılaştırma, yüksek faiz, düşük kur gibi faktörlerin etkisiyle sanayide frene basma eğilimi hâkim olmuş, özellikle bu yılın ilk dört ayına damga vuran iç ve dış şok siyasi ve ekonomik gelişmeler ise belirsizliği olağanüstü büyüterek ekonomideki tüm aktörlerin önünü görmesini zorlaştırmıştı.

Mayısta belirsizliklerin önemli oranda azalması ve kesintiye uğrayan faiz indirimi sürecinin yeniden başlama sinyali ile birlikte, son on iki ayın çoğunda gerileyen ve bu süreçte iniş çıkışlı bir seyir izleyen sanayi üretiminde canlanma eğilimi başlamıştı. Sanayide mayıstaki yüzde 5’lik yıllık artışın ardından haziranda yüzde 8,3’le güçlenen canlanma eğilimi, faiz indirimlerinin devamı olasılığı ile birlikte düşünüldüğünde yılın ikinci yarısında sanayi üretimi, genel ekonomik aktivite ve gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) büyüme ivmesinin artma olasılığını yükseltti.

Kacır: En yüksek artış, yüksek teknoloji ürünlerinde

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, sanayi üretim endeksinde en yüksek artışın yüksek teknoloji ürün grubunda gerçekleştiğini bildirdi. Bakan Kacır, sosyal medya hesabından, haziran ayı sanayi üretim endeksi verilerini değerlendirdi.

Sanayicilerin güçlü üretimi sürdürdüğüne işaret eden Kacır, “Haziranda sanayi üretim endeksi yıllık yüzde 8,3 arttı. Aylık yükseliş yüzde 0,7 olarak kaydedildi. En yüksek artış yüksek teknoloji ürün grubunda gerçekleşti. Katma değerli üretim, istihdamı destekleyici adımlar ve ihracatla Türkiye’nin kalkınmasına hız vermeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.