Zor kazanılır ama kolay kaybedilir

Dünyaya ağzınızda gümüş kaşık ile gel­mediyseniz her şey zordur, bu arada söz açılmışken, ‘40 dolar ons üzerine yerleşirse gümüş fiyatlarında yükseliş devam edebilir’ diyerek antrparantezi kapatıyorum.

Gümüş kaşıkla doğmak dünyaya zengin bir ailenin üyesi olarak gelmek anlamına geliyor, bunun ülkeler nezdindeki karşılığı ile gelişmiş ülke­ler elbette. Merkez bankasının bastığı para­nın her yerde itibar gördüğü, insanların tasar­ruf aracı olarak değerlendirdiği bir para biri­mine sahipseniz hayat çok daha kolaydır.

Kimse kimseye ihtiyacı olduğu için borç vermez

İçinde bulunduğumuz gelişen ya da geliş­mekte olan ülke kategorisinde ise işler farklı­dır, tanım gereği bu ülkelerde sermaye biriki­mi zayıftır, o beklenen ve bir türlü gelmeyen atılım için dışarıdan kaynak gelmesi gerekir. Kimse de kimseye ihtiyacı olduğu için borç vermez, karşılığında ya yüksek faiz ya da be­lirli imtiyazlar talep edilir.

Bu ülkelerin risk primi zor düşer kolay yükselir, yazının baş­lığından hareketle yatırımcı güveni böyle­dir. Gelişmiş bir piyasa için tam tersi geçer­lidir, orada temelde her şeyin yolunda gittiği varsayılır, işler yolunda değil derseniz ispatı zordur. Oysa ki gelişen piyasalara zaten hep şüphe ile yaklaşılır. Yerel para birimi riski al­manın yanında bir de o ülkenin risk primin­deki değişime göre oynaklığı artabilecek var­lıklarının riskini almak zor geleceğinden he­dge mekanizmaları devreye girer.

Bir şirkete yatırım yapacaksanız, başka bir şirketi ya da o şirketin işlem gördüğü endeksi satarsınız. Bunlarla uğraşılmaz diyerek sadece kısa sü­reli faiz farkından faydalanma amaçlı arbitraj da yapılabilir. Hatta piyasalarda genel kabul gören bir söz şöyle der, gelişen bir piyasanın en önemli özelliği dünyada her şey sabit kalır­ken, tamamen kendine has faktörler ile kriz yaratma potansiyelidir.

Yaşadığımız durumun kısa özeti…

Enflasyon ile beraber ülkede faizler de dü­şecek, şirketlerin finansman maliyeti aza­lacak, yabancı yatırımcı ilgisi risk priminin düşüşüyle artacak, petrol fiyatlarının düşük seyri ile dış ticaret açığı sorunumuz kontrol altında vb. derken yaşadığımız durumun kı­saca özeti budur.