Zorunlu Afet Sigortası (ZAS) nerede?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2024 Haziranı’nda Zorunlu Afet Sigortası’nın (ZAS) uygulamaya konulacağını duyurmuştu. Ara­dan bir yıl geçti, ne yasa çıktı ne sistem kuruldu.

Son yangınlarda sadece ağaçlar değil, hayvanlar, tarım alanları, bahçeler, konutlar zarar gördü. Eğer ZAS olsaydı kayıpların bir bölümü telafi edilebilir, afetzedelerin rehabilitasyonu daha hızlı sağlanabi­lirdi. Torba yasaya her şey girdi ZAS girmedi, hat­ta yasa tasarısı şu anda nerede onu da bilmiyoruz.

ZAS toplumsal dayanıklılığı artırır

ZAS, 2000’den beri uygulanan Zorunlu Deprem Sigortası’nın yerine gelecek “yangın, deprem, sel, don, hortum, fırtına, yanardağ patlaması” gibi böl­gesel ve küresel risk kapsamında geniş yelpaze­de koruma sağlayacaktı. Risk kapsamı açısından dünyada örnek yasa olarak anlatılmıştı.

ZAS olsaydı yangından etkilenen köylerdeki konutlar sigortadan yararlanabileceklerdi

Kırsaldaki konutlar zorunlu deprem sigortası kapsamı dışında. Zorunlu afet sigortası çıkmış ol­saydı köylerdeki evler, sigorta kapsamında olacak. Kamu asıl uzmanlığı olan zararlarla ilgilenecek, diğer ödemeler DASK üzerinden yapılacaktı. Dev­letin üzerindeki maddi yük hafifletilmiş olacaktı.

Bilime, eğitime harcanacak para afetleri sarmaya gidiyor

2023 yılında 74 bin kişi doğal afetler sonucu hayatını kaybetti. Dünyada her yıl 400’den fazla doğal afet yaşanıyor, yoksul ülkeler hem yoksul­luğun hem de riskli coğrafyanın kurbanı. İklim gettolarındaki konutlarda yaşamanın sigorta be­deli giderek artıyor. Afetler Hükümet bütçeleri­ne baskı yapıyor, kalkınma yavaşlıyor, ülkelerin dayanıklılığını güçlendirecek yatırımlar düşüyor.

Fao’ya göre, gelişmiş ülkelerde afete maruz kalan 5 kişiden toparlanılamayacak afet riski altında.

Afetler ekonomileri küçültüyor

Afetlerin 2024 yılı karnesi 380 milyar dolar, bazı ülkelerin yıllık GSYİH’sından daha büyük. 2024’de Asya’daki sel ve tayfun kaynaklı maddi zarar 80 milyar dolar. ABD’nin kaybı 180 milyar­dan fazla. Ve dikkat, 2024 yılında tüm dünyadaki doğal afet kaynaklı kayıpların sadece yüzde 38’i sigorta kapsamında.

Dünya afetleri sigortalıyor

Japonya, Fransa, Meksika, ABD’nin bazı eya­letlerinde zorunlu afet sigortası var. Japonya’da devlet destekli ev sigortalarıyla entegre, Fransa “CatNat” programıyla tüm afetleri teminat altına alıyor. Meksika afet tahvilleri ve risk transferiyle ulusal bir afet fonu kurdu. Dezavantajlı grupların doğal afetler karşısındaki kırılganlığı yönetilerek, sosyal çöküşün önüne geçiliyor.

Dünya Ekonomik Forumu, “iklim kaynaklı afetlerin tetiklediği göç, sağlık sorunları, eko­nomik eşitsizlik ve su krizleri önümüzdeki on yılın en büyük tehdidi”

Kentlerde gerçekleşen afetlerde konutlar, alt­yapı, üst yapı etkilenirken kırsalda yollar, ahırlar, sanayi tesisleri zarar görüyor. Tarımsal tedarik süreçleri sekteye uğruyor.

Yangınlara 21 milyon TL ödeme yapıldı

Yangınlar ormanları yutuyor, don tarımı vuru­yor, seller kentleri felç ediyor, deprem hala kuy­tuda. Gezegenin elverişli yılları bitti, şimdilerde yaşam ilkel zamanlardaki gibi onlarca doğal afete gebe. Modern dünyanın elindeki tek kalkan, tek­noloji ve Sigorta Sistemleriyle kaynakları koru­mak. Sigorta, afet sonrası kaynakların daha hızlı ve adil dağıtılmasına katkı sunarken, kamu bütçe­si üzerindeki yükü hafifletir.

Zorunlu Afet Sigortası ceza değil uygarlık testi

Zorunlu afet sigortası bir yük değil uygarlık testi. Dünya, afetlerin değil afetlere hazırsızlığın bedeli­ni ödüyor. ZAS sadece ağaçları, konutları, binaları değil yaşamı koruyan kapsamıyla, eğitimi, tarımsal sürdürülebilirliği, kamu hizmetlerini, ticareti, bir ülkenin topyekûn yaşam iradesini, milli güvenliği­ni koruyor, toplumsal dayanıklılığı artırıyor.

Türkiye’nin sigorta karnesi pekiyi

TARSİM ve DASK gibi modellerle Türkiye si­gortacılıkta dünyanın en başarılı ülkelerinden. Dünyada pek çok sigorta şirketi piyasadan çeki­lirken Türkiye özel ve kamu eliyle sigortacılıkta güçlü bir altyapı tesis etmeyi başardı.

Yenilikçi sigorta ZAS

ZAS, bölgesel risklere göre farklılaştırılmış prim modeli ile Deprem riski yüksek İstanbul’da deprem primini yüksekken, sel riski yüksek Ka­radeniz’de sel primini yüksek tutuyor. Etkin, ve­rimli ve adil bir sigorta modeli olarak da oldukça yenilikçi.

Velhasıl, Zorunlu Sigorta Sistemi ZAS eko­nomiye yük değil, dirençli bir toplumun temeli. Türkiye, risklere açık bir coğrafyanın, kaynakla­rını temkinli planlaması gereken stratejik bir ül­kesi. Yardım kampanyaları yoksulluğu değil çare­sizliği organize eder. Afet sonrası tek vücut olmak güzel, ancak uygarlık, “afet öncesi akıllı sistemler kurmakla mümkün.”